Bezig zijn met het verleden

Het verleden

Verleden

Als soort heeft de mensheid heel veel verleden, terwijl onze toekomst nog volledig open is. Als soort weten we bijvoorbeeld niet hoelang we nog te leven hebben. Zeker als je af en toe informatie langs ziet komen over hoe gevaarlijk het zonnestelsel voor planeten is. Maar dat zegt niets over onze persoonlijke toekomst, want die ligt nog volledig open. Het individu is tenslotte de soort niet. Toch zijn we als individu en soort voortdurend bezig met ons verleden en helaas niet in een positieve zin. We vragen ons eigenlijk voortduren af hoe we kunnen voorkomen dat we het verleden nog een keer meemaken.

Belonen voor de toekomst

Er is natuurlijk een eenvoudige reden voor het feit dat we voortdurend bezig zijn met ons verleden. Zo worden we nu eenmaal opgevoed. We worden opgevoed om voortdurend te kijken naar wat we gedaan hebben, waarna er van ons verwacht wordt dat we ander gedrag gaan vertonen. Tenminste als dat vertoonde gedrag afgewezen wordt. Maar dat betekent ook dat we niet met de toekomst bezig zijn, maar met het voorkomen van het verleden. Hoe lang we daar al mee bezig zijn blijkt wel uit een spreekwoord als:

Nu weten we ondertussen ook allang dat als we in de toekomst bepaald gedrag willen zien, dan moeten we het gewenste gedrag versterken en het ongewenste gedrag negeren. Want ons brein versterkt gedrag dat beloond (in de vorm van aandacht) wordt en laat gedrag dat geen reactie

Persepolis

oproept verdwijnen. Dus als je als ouder wilt dat een kind bepaald gedrag afleert, dan moet je bewust bezig zijn met het gedrag van je kind. Je moet gedrag dat je wenselijk acht aandacht geven en gedrag dat je onwenselijk vindt negeren. Je kind zorgt er vervolgens zelf voor dat ze het gewenste gedrag gaat vertonen.

Stiekem

Helaas hebben we echter onszelf geleerd dat we ongewenst gedrag moeten bestraffen, wat overigens negatieve aandacht is, en dat we gewenst gedrag moeten negeren. Bij sommige mensen werkt dit heel goed. Wat we de meeste kinderen echter leren is:

Hoe komen kinderen op deze gedachtengang, die overigens niet bewust ontstaat? Laat we eens kijken naar het effect van het negeren van gewenst gedrag. Het punt is namelijk dat we niet altijd gewenst gedrag negeren. We zijn daar in de opvoeding een beetje willekeurig in. De ene keer reageren we niet op gewenst gedrag en de andere keer wel. Dat geldt ook voor ongewenst gedrag overigens. Het punt is echter dat we vaker gewenst gedrag negeren dan ongewenst gedrag. Dit leidt in ons opportunistische brein tot een simpel rekensommetje:

Maar ons brein ziet ook nog iets anders:

Toekomst

Wil je als ouder dus dat je kind in de toekomst bepaald gedrag vertoont, dan moet je dus niet naar het verleden kijken, want dat komt er vaak op neer dat je ongewenst gedrag aandacht geeft en dus versterkt. In plaats daarvan moet je gewenst gedrag belonen. Ruimt een kind zelf iets op, dan moet je daar aandacht aan besteden.

Een belangrijk punt om niet te vergeten is, dat je kind je zal naäpen. Dus als je wilt dat je kind opruimt, dan moet je zelf ook altijd je spullen opruimen. Doe je dat niet, dan zal je kind leren dat er twee maten zijn in dit leven. De maat voor de volwassene, die mag doen wat hij wil en de maat voor het kind, dat moet doen wat de volwassene wil. Dat leidt in de toekomst natuurlijk tot hetzelfde gedrag. Het kind wordt tenslotte ook volwassen en zal vanaf dat moment dus ook doen wat het denkt dat het recht is van een volwassene.

Bezig zijn met het verleden

Het feit dat we als volwassenen zoveel met het verleden bezig zijn, heeft dus alles te maken met het feit dat we zo zijn opgevoed. Niet alleen in de manier waarop er op ons gedrag gereageerd werd toen we kind waren, maar ook in de manier waarop de wereld om ons heen was ingericht. Zo waren onze ouders en ooms en tantes vooral bezig met het ophalen van hun goede ervaringen en lachwekkende ervaringen uit het verleden. In sommige families kan dat verleden

De Pers

zelfs verschillende generaties betreffen. In andere families is dat alleen de eigen jeugd. Alleen als de ervaringen in die jeugd traumatisch zijn, komen ze vaak niet in verhalen over tafel, maar in de vorm van stilzwijgen en gedrag dat ongemakkelijk of depressief aanvoelt. Als kind weet je dan eigenlijk al dat je je mond moet dichthouden ook al wil je troosten.

Nog meer verleden

Maar niet alleen onze ouders en familie zijn bezig met het verleden, van gisteren tot vorige generaties. Ook de krant, school, vriendjes zijn allemaal bezig met het verleden. In de krant lezen we de verhalen van gisteren en noemen het nieuws. Als kind vraag je je waarschijnlijk één keer af waarom het nieuws genoemd wordt, als het gisteren is gebeurd. Maar omdat je ouders er zoveel betekenis aangeven leer je vanzelf dat het belangrijk is het nieuws, terwijl er niets nieuws aan is. Je wist het nog niet, maar het is al gebeurd, dat is toch geen nieuws, maar onbekendheid.

School

Op school leer je allemaal dingen die volwassenen belangrijk vinden. Dat moet wel verleden tijd zijn, want volwassenen ken je alleen als mensen die voortdurend in het verleden leven. Hun verhalen gaan altijd over hoe leuk het vroeger was. Als je pech hebt als kind heb je ouders die school niet leuk vonden en dan heb je al vroeg geleerd dat school niet leuk is, want je krijgt alleen maar een negatief gevoel bij de verhalen over school. Tegelijkertijd doen ze wel voortdurend alsof school belangrijk is. Terwijl wat je op school leert onbruikbaar is in je dagelijkse leven. Mocht je dat als kind dan ook nog opmerken, dan krijg je als reactie dat je het later als je groot bent nodig hebt. Dus je moet je plezier op dit moment opzij zetten, omdat volwassenen dat belangrijk vinden. In die tijd dat je geen plezier hebt op school, leer je dingen die je niet leuk vindt, voor een toekomst waarvan je niet weet wanneer die begint. Terwijl wat je leert niet een voorbereiding is op de toekomst, maar gebaseerd is op wat iemand in het verleden heeft bedacht. Want hoeveel ouders roepen niet vertederd als je met je eerste schrijf schrift met een stickertje thuiskomt, dat zij dat ook hadden. Ondertussen heb je als kind allang geleerd dat het verleden in de meeste gevallen negatief is, dus wat je leert op school moet ook negatief zijn. Ook al weet je niet precies waarom. Maar alles wat met het verleden te maken heeft, heeft vaker een negatieve lading dan een positieve. Hoe kan het dan dat je ouders en andere volwassenen het zo belangrijk vinden dat je naar school gaat? Zij zijn toch ook maar zelden positief over school.

Het verleden is geen toekomst

Toekomst

Zoals we bezig zijn met het verleden lijkt het wel alsof we niet inzien dat de toekomst nooit het verleden kan zijn. In plaats daarvan denken we dat we moeten voorkomen dat de toekomst hetzelfde als het verleden wordt, ook al weten we onbewust dat we daar niets aan kunnen doen. Om die wens van een andere toekomst te realiseren, doen we echter iets vreemds. We proberen niet iets anders toen doen, dan wat we in het verleden deden. We proberen hetzelfde te doen als in het verleden en hopen dat er daardoor iets anders uit zal komen.

Wat doen we dan hetzelfde als in het verleden? We voeden onze kinderen net zo op als wij zijn opgevoed. We reageren dus op ongewenst gedrag en negeren gewenst gedrag. We leren onze kinderen dezelfde dingen die wij op school hebben geleerd. Waarbij we zelfs zover gaan dat als iemand zegt we moeten kinderen voorbereiden op hun toekomst, niet de onze, we dat beamen, maar vervolgens zeggen:

Zonder ons af te vragen wat nu eigenlijk voorbereiden op je toekomst betekent. Want blijkbaar denken we dat als je goed kunt lezen, schrijven en rekenen, dan kun je ook goed met de toekomst omgaan. Alsof de toekomst uit letters, cijfers, teksten, brieven, kranten en boeken bestaat.