De geschiedenis van achternamen
Je achternaam
Achternamen gaan erg ver terug in de geschiedenis. Als je een stamboom van jouw familie hebt, kun je dit duidelijk zien. Generaties lang wordt de achternaam doorgegeven aan het nageslacht. Iedereen heeft een achternaam. Maar vast niet iedereen heeft erbij stilgestaan wat de oorsprong van de achternaam is.
De geschiedenis van de achternaam
Achternamen werden rond de Middeleeuwen al gebruikt. Deze achternamen werden voornamelijk gebruikt om aan te geven welke persoon werd bedoeld. Achternamen waren toentertijd bijna allemaal afgeleid van de vaders naam. Voorbeelden hiervan zijn Jan Pieterszoon of Klaas Janszoon. Achternamen waren toen nog niet officieel maar dienden gewoon te verduidelijking als de voornaam niet voldoende was. Achternamen werden toen ook nog niet geregistreerd.
Toen Napoleon in Nederland heerschappij kreeg, werd het verplicht om geboorten en sterfgevallen te melden bij de burgerlijke stand. Ook voerde Napoleon de regel in dat iedereen een geregistreerde achternaam moest hebben. De achternaam van de vader moest worden doorgegeven aan de kinderen en vrouwen moesten de naam van hun man aannemen. Op het platteland zagen mensen nog niet echt het nut van een geregistreerde achternaam in. Mensen in de grotere steden hadden echter vaak niet genoeg aan een voornaam en een patroniem. Er woonden daar zoveel mensen dat er meer duidelijkheid nodig was. Langzaamaan werden overal de achternamen geregistreerd. Na enkele jaren was de achternaam, zoals wij die kennen, een feit.
Betekenis van de achternaam
Er zijn in Nederland ruim 200.000 verschillende achternamen. Van sommige achternamen is de betekenis verloren gegaan. Veel achternamen hebben echter dezelfde soort betekenis. De volgende groepen met achternamen komen het meest voor:
- Afstammingsnamen. Dit zijn de patroniemen die vroeger ook werden gebruikt. Veel achternamen zijn in de loop der tijd verbasterd. Afstammingsnamen zijn bijvoorbeeld Jansen, Pietersen en Klaassen. Jansen is bijvoorbeeld een verbastering van Janszoon.
- Geografische namen. Geografische namen geven de plaats aan waar de mensen die deze achternaam voor het eerst droegen vandaan komen. Voorbeelden van geografische achternamen zijn van Velzen of van Leiden. Geografische namen kunnen echter ook naar een plek in een plaatsje verwijzen. Denk bijvoorbeeld aan van Dijk, van der Plein en van de Akker. Ook algemenere verwijzingen naar plaatsen zijn geografisch. Voorbeelden hiervan zijn van Oosten of van Noord.
- Beroepsnamen. Beroepsnamen verwijzen natuurlijk naar een beroep. Voorbeelden hiervan zijn talrijk: Smid, de Bakker, de Boer, Timmerman enz.
- Eigenschapnamen. Eigenschapnamen zijn afgeleid van opvallende kenmerken die mensen hadden. Denk bijvoorbeeld aan de Korte, de Witte of Stout. Ook namen van dieren verwezen meestal naar bepaalde eigenschappen die mensen hadden. Voorbeelden hiervan zijn de Vos, de Leeuw of de Wolf.
Van sommige achternamen zijn in de loop der tijd de betekenissen verloren gegaan. Dit kan komen door de verbastering van de naam of simpelweg doordat bepaalde beroepen en begrippen tegenwoordig niet meer bestaan.
Achternamen tegenwoordig
Tegenwoordig mogen mannen en vrouwen die trouwen zelf bepalen welke achternaam zij aannemen. Mannen mogen ook de naam van de vrouw aannemen. Ook kunnen mensen ervoor kiezen om beide namen aan te nemen. Er is dus veel meer keuzevrijheid dan vroeger. Je achternaam veranderen gebeurt niet zo snel. Als je echter een achternaam hebt waar je psychische schade door op kunt lopen, kunnen er uitzonderingen worden gemaakt. Zelfs in dit geval ben je gebonden aan specifieke regels en mag je niet zomaar elke naam kiezen die je wilt.