De meest voorkomende slaapstoornissen bij kinderen

Slaapstoornissen

Veel kinderen hebben last van inslaap-, doorslaapproblemen en nachtmerries. Wanneer de slaapproblemen zo ernstig zijn dat het dagelijks functioneren van het kind belemmerd wordt, kan het zijn dat het kind lijdt aan een slaapstoornis. In dit artikel vindt u een overzicht van de meest voorkomende slaapstoornissen bij kinderen, zoals insomnie, hypersomnie en ander abnormaal slaapgedrag.

Insomnie

Insomnie staat in de volksmond beter bekend als slapeloosheid. Er is globaal gezien sprake van de slaapstoornis insomnie wanneer een kind minimaal 1 maand in- of doorslaapproblemen heeft die in ernstige mate interfereren met het dagelijks functioneren. De slaapstoornis insomnie is onder te verdelen in 4 typen, namelijk acute primaire insomnie, chronische primaire isomnie, insomnie als symptoom van een psychiatrische stoornis of insomnie als gevolg van een organisch aandoening/medicijngebruik.

Primaire insomnie is een stoornis waarbij geen sprake is van een psychiatrische of lichamelijke stoornis. Deze stoornis kan een acute of chronische vorm aannemen. Een acute insomnie wordt veroorzaakt door een emotioneel belastende gebeurtenis, zoals een trauma. Deze vorm van slapeloosheid heeft een beperkte duur en gaat vaak over zonder verdere hulpverlening. Chronische insomnie wordt ook door een traumatische gebeurtenis veroorzaakt, maar blijft voortduren.

Insomnie komt ook vaak voor in combinatie met een psychiatrische aandoeningen. De psychiatrische stoornissen waarbij vaak insomnie voorkomt zijn angststoornissen, stemmingsstoornissen, dwangsstoornissen, pervasieve ontwikkelingsstoornissen (o.a. autisme). Bij adolescenten kan slapeloosheid voorkomen in combinatie met een psychose, een bipolaire stoornis en schizofrenie. Insomnie kan ook een gevolg zijn van een lichamelijke aandoening, bijvoorbeeld van aandoeningen waarbij er sprake is van pijn. Ook nachtelijke epilepsieaanvallen kunnen leiden tot slapeloosheid. Bij het "restless legs" syndroom is er sprake van bewegingsonrust in de benen, waardoor er insomnie kan ontstaan. Ook het gebruik van medicatie kan slapeloosheid veroorzaken. Dit wordt farmacogene insomnie genoemd. Onder andere langdurig amfetaminegebruik bij ADHD kan het slaappatroon zo beïnvloeden dat er insomnie ontstaat.

Hypersomnie

Wanneer een kind overdag slaperig is, is dit meestal te wijten aan hormonale factoren of het wisselende slaapgedrag van kinderen. Is er echter sprake van overmatig slapen overdag, van slaapaanvallen of van slaapdronken zijn overdag, dan kan het kind lijden aan hypersomnie. Deze slaapstoornis kan onderverdeeld worden in 4 typen, namelijk primaire hypersomnie, specifieke hypersomnie, hypersomnie geassocieerd met psychiatrische aandoeningen en hypersomnie geassocieerd met lichamelijke aandoeningen/medicijngebruik.

Primaire hypersomnie is het overmatig slapen, zonder dat er sprake is van een psychiatrische of lichamelijke stoornis. Deze vorm van hypersomnie wordt gekenmerkt door een zeer diepe, langdurige slaap 's nachts en meerdere slaapmomenten overdag. De oorzaak van deze stoornis is vooralsnog onbekend.

Er zijn verschillende specifieke hypersomnieën, zoals narcolepsie, slaapapnoe en het obesitas-hypoventilatie syndroom. Bij narcolepsie valt een kind overdag vaak plotseling in slaap en voelt zich na deze episode uitgerust. Bij slaapapnoe wordt de slaap verstoord doordat een kind gedurende korte momenten stopt met ademen, waardoor er zuurstofnood ontstaat en het kind wakker wordt. Hierdoor ontstaat er een gefragmenteerd slaappatroon, waarbij er een slaaptekort ontstaat. Wanneer er sprake is van overmatig slapen waarbij ernstig overgewicht een rol speelt, spreekt men van het obesitas-hypoventilatie syndroom.

Hypersomnie wordt vaak ook in verband gebracht met een psychiatrische aandoening, voornamelijk met een depressie. Daarnaast kan ook overmatige verveling en verwaarlozing hypersomnie veroorzaken. Ook lichamelijke aandoeningen zoals neurologische aandoeningen aan de hersenstam worden in verband gebracht met hypersomnie. Daarnaast kan het gebruik van medicatie, zoals medicijnen met sedatieve bijwerkingen, leiden tot farmacogene hypersomnie.

Ander abnormaal slaapgedrag

Nachtmerries, pavor nocturnus en slaapwandelen zijn voorbeelden van abnormaal slaapgedrag dat voor kan komen bij kinderen. Nachtmerries zijn beangstigende dromen waaruit een kind wakker schrikt. Wanneer het kind wakker schrikt, is het alert, georiënteerd en kan het zich (delen van) de droom herinneren. Nachtmerries zijn alleen abnormaal te noemen wanneer ze een duidelijk lijden veroorzaken.

Bij pavor nocturnus is er sprake van aanvallen van paniekerig schreeuwen. Het kind heeft hierbij de ogen open, maar is niet wakker. Wanneer het kind toch wakker wordt, is er enkele minuten sprake van verwardheid en desoriëntatie. Wanneer het kind niet wakker wordt, herinnert het zich 's ochtends vaak niets van het gebeuren.

Er is sprake van slaapwandelen wanneer kinderen door het huis lopen zonder dat ze wakker zijn. Een aanval duurt enkele minuten tot een half uur. Het kind vertoont hierbij een uitdrukkingsloze blik en reageert nauwelijks op de omgeving. Het is moeilijk om een kind te wekken tijdens het slaapwandelen. Wanneer het kind wakker wordt, kan het zich meestal niets meer herinneren van het gebeuren.