Ecologie en voedselrelaties

Inleiding

Afb.1. De biotoop van het eland!

Ecologie is één van de grootste deelgebieden van de biologie. Er zijn meerdere studierichtingen aan universiteiten die ecologie bestuderen. Maar wat is nu precies ecologie en hoe kun je het verdelen in verschillende niveaus?

Wat is ecologie

Ecologie bestudeert de relatie tussen organismen en hun milieu, ook wel omgeving genoemd. Het is waarschijnlijk de grootste studierichting van de biologie, omdat je ecologie op verschillende niveaus kunt bestuderen. Ook kun je onderscheid maken tussen planten en hun omgeving en dieren en hun omgeving.

Wat is het milieu

Onder het milieu verstaan we de leefomgeving van organismen. Dit kan in een abiotisch gedeelte en een biotisch gedeelte gesplitst worden. Het abiotische gedeelte staat voor de niet levende natuur, waar je aan factoren als de hoeveelheid licht, lucht, water, temperatuur en de bodemgesteldheid kunt denken. Het biotische gedeelte gaat over de levende natuur. Hier spelen predatoren, prooidieren, partner om mee te paren en eventuele ziekteverwekkers een rol.

Ecologie ingedeeld van groot naar klein

Zoals boven al gezegd kun je de ecologie op verschillende niveaus bestuderen;Van groot naar klein begin je met de biosfeer.

  • De biosfeer staat voor alles waar organismen voorkomen, de hele aarde dus. Een voorbeeld van een onderzoek kan klimaatsverandering zijn, dit heeft invloed op de gehele aarde.
  • De biosfeer wordt ingedeeld in ecosystemen, dit zijn aparte gebieden op aarde met een overeenkomstige leefomgeving. Bijvoorbeeld de tropen, woestijn, steppe en in West-Europa, duinen, dennenbos, loofbos, polder, meer en vijver.
  • Ecosystemen worden opgedeeld in de levensgemeenschap en de biotoop. De levensgemeenschap bevat alle populaties in het betreffende ecosysteem, bijvoorbeeld de kruisspinnen, pissebedden en teken in het bos en hun relaties onderling. De biotoop gaat alleen over de abiotische factoren in het betreffende ecosysteem.
  • De levensgemeenschap bestaat uit losse populaties. Een populatie is een groep dieren van dezelfde soort. Zo kun je bijvoorbeeld de populatie zwerfkatten in de stad of de populatie steltlopers op het strand bestuderen.
  • Een populatie bestaat uit individuen van dezelfde soort. Een soort ben je als twee individuen vruchtbare nakomelingen kunnen produceren. Op die manier sterft de soort niet uit. Op het gebied van het individu kun je bijvoorbeeld sterfteoorzaken onderzoeken of leeftijden.

Ecologie valt op al deze niveaus te bestuderen, hiermee kun je verklaren waarom het één van de meest veelzijdige deelgebieden van de biologie is.

Voedselrelaties binnen ecosystemen

Binnen ecosystemen eten organismen elkaar op. Deze voedselrelaties kun je op twee manieren weergeven.

Een voedselketen

Dit is een reeks van soorten die elkaar opeten. Een voedselketen is meestal vrij eenvoudig, en start altijd met een plant. Een voedselreeks kan uit vier schakels bestaan, maar ook uit acht. Dit hangt af van het aantal soorten dat in de keten voorkomt. Aan het eind van de voedselketen staat de toppredator. In zee is de toppredator de haai, op het land de mens. Een voorbeeld van een voedselketen ziet er als volgt uit: gras → luis → lieveheersbeestje → koolmees → buizerd

Afb.2. Voorbeeld van een voedselweb in een bos!

Een voedselweb

Dit bevat alle organismen van het betreffende ecosysteem en is veel ingewikkelder van opbouw. Ook een voedselweb (afb.2) start altijd met een plant. In een voedselweb kunnen organismen door meerdere predatoren gegeten worden.

Waarom starten met een producent

Een voedselketen of voedselweb start altijd met een plant. Planten worden ook wel producenten genoemd.Zij kunnen met de fotosynthese uitvoeren, waarbij ze vanuit water en koolstofdioxide, glucose kunnen maken. Consumenten zoals de mens kunnen dat niet en hebben dus een producent nodig om van te kunnen leven. Ook al eet je een stukje vlees, het dier waar dat vlees van afkomstig was heeft planten gegeten of een prooidier gehad dat van planten heeft geleefd.

Conclusie

In de ecologie kijk je niet alleen niet naar de relatie tussen organismen en hun omgeving, je kunt ook voedselrelaties tussen organismen bestuderen en in kaart brengen.

Verder lezen

Wil je verder lezen over ecologie of stofwisseling? Kijk dan eens naar de volgende artikelen: