Schuld afschuiven

Schuld

Tweede Kamer

In een vorig artikel gaf ik al aan dat als mensen ergens goed in zijn, dan is dat schuld afschuiven. Dat is naast het afschuiven van hun verantwoordelijkheid iets waar mensen heel goed in zijn. We hebben er zelfs allerlei technieken voor bedacht. Zo doen we aan overleg met zoveel mogelijk mensen, zodat we allemaal schuldig zijn omdat we meebeslist hebben. Verder is het vergeving vragen aan Jezus voor je zonden, natuurlijk ook een manier van schuld afschuiven. Het is na vergeving door Jezus namelijk de schuld van Jezus.

⇣ Index

Afschuiven

Het is natuurlijk wel heerlijk rustgevend als je de schuld voor iets wat je gedaan hebt los kunt laten. Als je dat goed doet is het nog zinvol ook, omdat je er stress mee verlaagt en daardoor je fout kan onderzoeken en er van kan leren .

Schuldig

Het probleem met schuld afschuiven is echter vaak dat het wel gaat over stress vermindering, maar niet over leren van je fouten. Schuld afschuiven blijft te vaak hangen in:

“Hoe verminder ik de stress van het me schuldig voelen?”

Of nog liever:

“Hoe voorkom ik dat ik me schuldig voel?”

De beste oplossing voor het voorkomen van je schuldig voelen is de schuld bij iemand anders neerleggen. Of zorgen dat er zoveel mogelijk mensen medeschuldig zijn, wat weer betekent dat niemand zich schuldig hoeft te voelen.

⇣ Index

Bekendste

De bekendste vorm van schuld afschuiven is echter het zoeken naar iemand anders die de schuld kan krijgen. We zien het bij werknemers die zich verbergen achter de regels van hun baas. Het is niet hun schuld dat de baas regels heeft opgesteld ten nadele van de klant. Dat ze als werknemers de eerst aangesprokene waren om hun baas te vertellen dat hij zijn klanten benadeelt en dus zichzelf, dat is ook niet hun schuld. Ze zijn tenslotte maar werknemer en moeten uitkijken dat ze niet ontslagen worden.

⇣ Index

Opvoeding

Maar ook het principe dat de opvoeding mensen bepaald gedrag aanleert, ook al is dat negatief gedrag, is een vorm van schuld afschuiven. Dus als we stelen van de buren dan ligt dat niet aan ons, maar aan onze opvoeding. Als we geen goede baan vinden of niet rijk en succesvol worden, dan is dat de schuld van onze opvoeding.

Zelfs het scheermes van Hanlon legt de schuld voor een probleem bij de ander:

“Wijt niet aan kwade opzet wat door domheid verklaard kan worden.”

Dit is een mooie gedachtengang voor managers. Je werknemers werken je niet tegen omdat ze dat opzettelijk doen, maar omdat ze dom zijn.

⇣ Index

Anders aanpakken

Eigenlijk zou het beter zijn als we leerden dat het niet erg is om ergens de schuld van te zijn. We willen namelijk met alle plezier schuldig zijn aan het binnenhalen van een grote opdrachtgever. Hoewel we dat dan niet schuldig noemen, maar veroorzaker of succesvolle uitvoerder of super verkoper.

Gebroken glas

We moeten dus eigenlijk een andere betekenis gaan geven aan schuld. Misschien zouden we het beter leermomenten of menselijkheid kunnen noemen. Want het kenmerk van mensen is dat ze pas na veel oefenen iets bijna foutloos kunnen. Dus schuld bekennen zou gepaard moeten gaan met de mogelijkheid om van onze fouten te leren. Zodat we precies weten wat onze eigen inbreng was en wat een gevolg was van de situatie en wat de inbreng van anderen is.

Want hoewel iemand dom kan zijn en daardoor fouten maakt, kun je hem wel helpen om te leren van zijn fouten. Maar dan moet je wel de tijd willen nemen om iemand te leren hoe je leert van je fouten.

⇣ Index

Mijn schuld

Brug

We zijn dus allemaal wel eens schuldig aan iets, of dat nu een succes is of een mislukking. De kunst is echter om niet stil te blijven staan bij de schuld, maar te zoeken naar waar de oorzaak ligt voor het succes of de mislukking. Daarbij moet je wel eerlijk zijn en naar de gehele situatie kijken en niet allen naar je eigen inbreng. Het is dus van belang om te kijken naar wie er allemaal aanwezig waren in de situatie voordat het verkeerd ging. Maar het is ook van belang om te kijken naar wie er allemaal geholpen hebben om de situatie te laten ontstaan waarin de fout ontstond. Verder is het natuurlijk ook nog van belang om te kijken naar welke factoren er waren die bijgedragen hebben aan het mislukken die niet beïnvloedbaar waren van tevoren. Zo kan ik bijvoorbeeld wel roepen dat het mijn schuld is dat een brug is ingestort na een tsunami. Maar als er de afgelopen duizend jaar in de beschreven geschiedenis nooit een tsunami is geweest, dan is het natuurlijk niet logisch om te verwachten dat iemand een tsunami bestendige brug bouwt. Je moet dus ook nog onderscheid maken tussen factoren die mensen hebben veroorzaakt en die voorkomen hadden kunnen worden en onvermijdelijke onverwachte en onbeveiligbare factoren. Je beveiligen tegen een meteoor die eens in de 60 miljoen jaar inslaat is niet alleen onlogisch, maar ook onbetaalbaar. Dan zou iemand dus al schuldig zijn, omdat hij niet genoeg geld heeft ingezameld om iets te bouwen wat tegen het geweld van het universum kan. Waarmee je dan eigenlijk zegt dat iemand zich schuldig moeten voelen omdat hij niet groter en sterker is dan het universum.

⇣ Index

Beperkte schuld

Mensen zijn dus wel schuldig aan het feit dat ze imperfect zijn en niet voortdurend leren van hun fouten. Maar ze kunnen niet schuldig zijn aan het feit dat ze niet groter en sterker zijn dan iets dat groter en sterker is dan hunzelf. Behalve natuurlijk als ze van tevoren wisten wat er kon gaan gebeuren. Maar dan nog is het van belang dat die schuld in zijn context wordt geplaatst en dat er van geleerd wordt, nadat de schuld de juiste proporties heeft gekregen.