Sumerische Taal
De Sumerische Taal
Het Sumerisch (Soemerisch) is een dode taal net als Latijn en Grieks, die gesproken werd door de Sumeriërs en andere volkeren die leefden rond 3200 - 2000 voor Christus. Ze leefden in het zuidelijke deel van Mesopotamië (tussen de Eufraat en de Tigris). De taal werd geschreven in het spijkerschrift meestal ingekrast op kleitabletten. De Sumeriërs hebben het spijkerschrift uitgevonden. Dat schrift werd later ook voor het schrijven van andere talen gebruikt.
Na 2000 voor Christus werd de Sumerische taal verdrongen door een Semitische taal, en wel het Akkadisch. Het Sumerisch bleef nog lang in gebruik als cultuurtaal en voor de eredienst tot aan de eerste eeuw voor Christus. Dit betekent dat Sumerisch als soort klassieke taal nog lang op school werd onderwezen. Daarna kwam de Griekse taal op en raakte het spijkerschrift, waarin men Sumerisch schreef, in onbruik.
De Sumerische taal is met geen enkele andere taalfamilie verwant, wat betekent dat de taal geen overeenkomsten heeft met andere bekende talen en uniek is dat wordt ook wel een isolaat genoemd. Het is dus heel lastig geweest om de taal te vertalen.
Ontcijfering
De archeologische ontdekking van de Sumeriërs begon in 1877, toen E. de Sarzec, de Franse vice-consul te Basra, besloot de ruïneheuvel Tello (de oude stad Girsu) te onderzoeken. Hierbij werden duizenden kleitabletten en beschreven voorwerpen ontdekt, een gedeelte hiervan ging naar het Louvre. De vertalers herkende hierin de nog onleesbare taal die men met behulp van de tweetalige teksten van Nineve probeerde te ontcijferen. Deze stukken kwamen uit verschillende periodes in de tijd, wat vertaling lastig maakte. De eerste aanzet werd gemaakt, aan het einde van de 19de eeuw, door A.Amiaud en E. Schrader door een eerste vertaling van de Sumerische koningsinscriptisch. In 1905 zette F. Thureau-Dangin dit werk voort en publiceerde zijn: ” Les inscriptions de Sumer et Akkad”. In de 20ste eeuw werden veel meer Sumerische teksten gevonden tijdens opgravingen in Zuid-Irak. In 1923 publiceerde de Duitse A. Poebel een standaardwerk over de grammatica van het Sumerisch.
De taal zelf
Sumerisch is niet de alleroudste taal maar wel één van de oudste. Het lezen van Sumerische tekens is moeilijker dan men op het eerste gezicht denkt. Dat komt omdat de meeste Sumerische woorden éénlettergrepig zijn. Dat betekend dat de beschikbare klanken om geschreven verschillen uit te drukken beperkt zijn. Er bestaan veel homofonen , woorden die min of meer dezelfde klank hebben, maar wel verschillende betekenissen hebben. Bijvoorbeeld de klank Du (een ideogram), klinkt als "Doe". Maar kan je op vele manieren schrijven en die hebben elk een eigen betekenis. Daarnaast is er sprake van Polyfonie . Dat betekend dat 1 teken meer fonetische waarden hebben. Bijvoorbeeld het woord voor hoofd teken je als een hoofd, maar datzelfde hoofd met steepjes bij de neus betekend weer neus maar kan ook staan voor de functie ruiken, niezen etc.
Sumerisch getallenstelsel
De Sumeriërs hadden een getalsysteem dat gebaseerd was op een zestigdelig stelsel (in het tiendelig stelsel, zoals het onze, wordt uitgegaan van een rij van telkens tienmaal grotere getallen: 1, 10, 100, ..). In een zestigdelig systeem is dat : 1, 60, 3600, ... De Sumeriërs gebruikten daarbij het zogenaamde positieconcept . Dat betekent dat in een getal een bepaald cijfer een waarde vertegenwoordigt die één stap groter is in de bovengenoemde rij van getallen dan het cijfer dat rechts ervan staat als je het opschrijft. Van dat zestigdelig stelsel zijn zelfs nu nog een resten overgebleven in onze wereld. Voorbeelden zijn de onderverdeling van het uur in zestig minuten en de minuut in zestig seconden. Ook de onderverdeling van een cirkelomtrek in 60 x 6 = 360 graden is een overblijfsel van de Sumerische schrijfwijze.
Meer lezen
Natuurlijk is dit slechts 1 aspect van de Sumerische cultuur, die heel rijk was. Eén van de bekenste literaire werken uit de tijd van de Sumeriërs is het Epos van Gilgamesh. Dit is ook in een Nederlandse vertaling te verkrijgen en volgens sommigen beter dan de Ilias van Homerus.
Een goede Nederlandse vertaling is die van Herman Vanstiphout:
"Het epos van Gilgameš", uitgever:SUN, 2002. ISBN 9058751015.
Terug naar artikel: Spijkerschrift
Internet link: Startpagina Oude talen
Ook schrijven op leerwiki? gebruik de volgende link om je in te schrijven: Leerwiki aanmelden