Waarom neemt liefde af na verloop van tijd

Inleiding

Heb je ooit wel eens bedacht dat dit misschien alleen jouw probleem is? Dat terwijl jij t.v. naast je zwijgende, gezette, pokdalige echtgenoot in je diepvriesmaaltijd zit te prikken, andere getrouwde stellen zich op precies datzelfde moment zich uitgelaten op bed storten, voorzien van elleboogbeschermers en valhelmen? Geldt het alleen misschien alleen voor jou?

Onderzoek naar liefde en hartstocht

Njet, het geldt voor iedereen. Robert J. Sternberg, hoogleraar psychologie en pedagogie aan de Yale-universiteit, heeft aangetoond dat bij de overgrote meerderheid van de stellen niet alleen de hartstocht, maar ook bijna al het andere met de tijd afneemt: het vermogen om naar elkaar te luisteren, respect voor elkaar opbrengen, romantische liefde enzovoort. (Laten we er dan nu maar een eind aan maken, oké?) Wat in veel gevallen overblijft, is betrokkenheid. Betrokkenheid is in Sternbergs visie één van de essentiële componenten van liefde. De andere twee zijn hartstocht en vertrouwelijkheid. Als alle drie componenten aanwezig zijn, heb je de perfecte liefde. Betrokkenheid alleen is ‘lege liefde’. Vertrouwelijkheid alleen is ‘aardig vinden’. Hartstocht alleen is ‘bevlieging’. Vertrouwelijkheid en hartstocht zonder betrokkenheid geven ‘romantische liefde’. Hartstocht en betrokkenheid zonder vertrouwelijkheid geven ‘dwaze liefde’. Betrokkenheid en vertrouwelijkheid zonder hartstocht geven ‘vriendschappelijke liefde’. Ik raad je aan een schema bij de hand te houden voor noodgevallen… Maar daarmee heb ik de oorspronkelijke vraag nog altijd niet beantwoord: waarom duurt hartstocht niet eeuwig? Sternberg meent dat het met hartstocht gaat als met alle verslavingen: je ‘tolerantie’ wordt hoger. Anders gezegd: je hebt er steeds meer van nodig om hetzelfde effect te bereiken. ‘Het is als met koffie, sigaretten of alcohol,’ zegt hij in het tijdschrift Psychology Today. ‘Verslaving kan snel optreden, maar zodra gewenning ontstaat, kan zelfs een grotere dosis van de persoon of de stof niet meer hetzelfde motivatieniveau teweegbrengen als vroeger mogelijk was.’ (Waarom praat die man zo? Omdat hij een wetenschapper is en wetenschappers mogen zo praten. ) Over het algemeen heerst onder wetenschappers de opvatting is dat verliefdheid op z'n hoogst een tot anderhalf jaar kan duren. Daarna zal het overgaan in liefde. Het lichaam zou de verliefde toestand dan langzaam afbouwen.

Ander perspectief

Als je de discussie vanuit een ander perspectief wilt voeren, kun je ook nog eens een blik slaan op de ‘theorie van de tegengestelde motivatieprocessen’, ontwikkeld door de psycholoog Richard Solomon. Er bestaan twee tegenovergestelde krachten. De eerste is positief: je valt op iemand. Die kracht schiet snel omhoog en stabiliseert zich vervolgens. De tweede is negatief: die iemand weeg tweehonderd kilo en moet achter de auto op een aanhangwagen worden vervoerd. Deze negatieve motivatiekracht komt niet alleen langzaam tot ontwikkeling, maar neemt ook slechts langzaam in sterkte af. Ik zal er nu een punt aan moeten draaien en ons eigen antwoord formuleren op de oorspronkelijke vraag: geen mens is kennelijk zó interessant dat de hartstocht eeuwig duurt. Al lijkt dat wellicht wat al te cynisch. Het is een feit dat verliefdheid over gaat, al zal niemand die het is, dat willen geloven. Maar zelfs als de verliefdheid er is, bedriegt ons gevoel ons. Verliefd worden raak je alleen in bijzondere omstandigheden, alleen dan zie je opeens de ware en anders niet...