Wat is de mythe van Odysseus en cycloop Polyphemos

Inleiding

De Oud-Griekse cultuur was een zeer bloeiende. Op het gebied van onder andere architectuur, politiek een kunst inspireren ze ons al eeuwenlang. Ook hadden de Grieken een aantal legendarische schrijvers. Eén daarvan is Homerus. Zijn bekendste werk is wellicht de Odyssee. Dit boek staat vol met verhalen over de mythische held Odysseus, zoals zijn ontmoeting met de cycloop Polyphemos…

De hoofdpersonen in de mythe

Odysseus

Odysseus was de koning van het Griekse eiland Ithaka. Daar is hij getrouwd met Penelope en met haar heeft hij één zoon gekregen: Telemachos. Net als iedere grote mythische held heeft ook Odysseus veel rondgereisd. Zijn avontuur begon met het meevechten in de Trojaanse Oorlog. In eerste instantie wilde hij niet meevechten in deze oorlog, hij was namelijk pas net vader geworden. Toch heeft hij zich laten overhalen en zijn vrouw op het hard gedrukt om, mocht hij niet meer terugkomen, te hertrouwen.

Tijdens de oorlog krijgt Odysseus ruzie met de god van de zee Poseidon. Vanaf dat moment doet Poseidon er alles aan om het leven van Odysseus moeilijk te maken. Zo heeft hij ervoor gezorgd dat Odysseus pas na vele jaren rondzwerven door vreemde en gevaarlijke gebieden, weer thuis op Ithaka kon komen. Tijdens die terugreis is hij onder andere Polyphemos tegengekomen.

Polyphemos

Polyphemos is een cycloop. Dat is een bonkig wezen, beter gezegd een reus, met slechts één oog. Hij is een zoon van Poseidon en het monster Medusa, de vrouw die met haar ogen mensen kan verstenen. Verder woont hij op een afgelegen eiland met een aantal andere cyclopen. Polyphemos leeft van het vlees van schapen die hij houdt. Polyphemos speelt geen grote rol in Griekse mythologie. Hij wordt vrijwel alleen in het verhaal met Odysseus genoemd.

Odysseus en Polyphemos

Ze waren al een tijd geleden vertrokken van Troje, maar nu dobberde de boot waar Odysseus en zijn makkers op zaten naar een afgelegen eiland toe. Gauw sprongen ze van hun boot af, want hun eten raakte langzaam op. Toen Polyphemos even een luchtje aan het scheppen was, glipten Odysseus en zijn mannen de grot binnen waar de cycloop woonde. Zij hadden echter geen idee dat de gevaarlijke Polyphemos daar woonde. Even later kwam Polyphemos weer terug en zoals altijd sloot hij ook deze keer de ingang van de grot af met een grote rots.

Polyphemos had ook al zijn schapen mee naar binnen genomen. Net voordat hij een schaap wilde verorberen, zag hij alle mannen staan. Meteen pakte hij er twee op en verslond ze! Odysseus probeerde te voorkomen dat hij nog meer van zijn vrienden op zou eten en schreeuwde gelijk: ‘’Wacht, Polyphemos, ik heb hier de beste wijn voor jou! En voor een geweldig wezen als jij is alleen deze wijn goed genoeg.’’ Polyphemos, gevleid door het compliment, nam de wijn aan en dronk alles in één keer op. Hij vroeg aan Odysseus: ‘’Wie ben jij eigenlijk, klein mannetje?’’ Odysseus, hij had al een list bedacht, antwoordde: ‘’Ik ben Niemand!’’ Polyphemos antwoordde: ‘’Dat is mooi, dan zal ik Niemand als laatste oppeuzelen.’’

Het werd verder een late avond waar de cycloop maar bleef drinken en drinken totdat hij in een diepe slaap viel. Toen pas begon het echte plan van Odysseus. Samen met zijn gespierde mannen pakten ze een boomstam die in de grot lag en hielden die even boven het vuur zodat deze gloeiend heet werd. Daarna duwden ze met grote kracht de boomstam door het oog van Polyphemos die daarop luid schreeuwend van pijn wakker werd. Odysseus en de mannen gingen snel onder de schapen hangen, zodat Polyphemos hen niet zou voelen met zijn handen. De cycloop smeet de grote rots aan de kant en riep de andere cyclopen op het eiland. Ondertussen renden ook de schapen, met de mannen eronder, de grot uit. Zo wisten Odysseus en de kameraden te ontkomen. Polyphemos riep tegen de andere cyclopen: ‘’Niemand heeft mijn oog uitgestoken! Niemand heeft mij dit aangedaan!’’ De cyclopen dachten dat er een steekje los zat bij Polyphemos, want hoezo heeft niemand hem dit aangedaan? Polyphemos bleef alleen achter.

Conclusie

Odysseus is één van de grootste Griekse helden. Hij heeft zeer veel avonturen beleefd. In één daarvan speelt de cycloop Polyphemos een grote rol. Op een dag kwamen zij vast te zitten in de grot van de cycloop. Odysseus bedacht een list om hieruit te ontsnappen. Uiteindelijk slaagde hij erin om daadwerkelijk weg te komen en zijn reis naar Ithaka kon weer vervolgd worden.