Wat is systeemtheorie

Idee

Rekenmachine

Het idee achter de systeemtheorie is dat alles met elkaar verbonden is en invloed op elkaar uitoefent. Dus het feit dat ik hier een artikel schrijf is mogelijk omdat een computerfabrikant een computer heeft gemaakt die kan werken met Internet Protocol. Omdat iemand of een groep mensen het IP hebben bedacht kan ik contact maken met de server van LeerWiki. Zo hangt alles aan elkaar en wordt tot een systeem waardoor ik mijn gedachten toe kan vertrouwen aan een veel grotere groep mensen dan alleen maar de mensen die ik ken.

⬇ Index

Systeemtheorie

Als idee is systeemtheorie natuurlijk al veel ouder dan zijn naam. De naam komt ergens in de jaren vijftig op vooral als managementtheorie en in de wetenschap als een instrument. Het principe achter de systeemtheorie is dat alles met elkaar verbonden is. Eigenlijk is alles een systeem van een virus dat een bacterie gebruikt om zich te vermenigvuldigen tot de natuur. Zelfs de planeet aarde is een systeem waarin allerlei subsystemen samenkomen en elkaar beïnvloeden.

Opwarming

Neem bijvoorbeeld het 1.1 opwarmen van de atmosfeer van de aarde wat leidt tot het smelten van ijs. Daardoor komt er 2.1 meer water in de zeeën en oceanen. De toename aan water leidt tot meer 3.1 druk op de zeebodem, waardoor bijvoorbeeld de aardschollen gaan kantelen. Hierdoor komt er 4.1 ruimte vrij voor magma om dichter bij het aardoppervlak te komen, waardoor je meer kans krijgt op vulkaanuitbarstingen. Die uitbarstingen leiden tot een 5.1 toename van stofdeeltjes in de atmosfeer die meer zonlicht weerkaatsen. Doordat er meer zonlicht weerkaatst wordt, 1.2 koelt de atmosfeer af, waardoor er meer water bevriest. Wat betekent dat er 2.2 minder water in de oceanen stroomt, de 3.2 druk op de zeebodem afneemt, waarna de schollen weer 4.2 terugkantelen en er 5.2 minder vulkaanuitbarstingen komen. Ondertussen vallen de 5.3 stofdeeltjes van vulkaanuitbarstingen terug op aarde, waardoor het zonlicht de planeet weer kan 1.1opwarmen. Maar wat nu als de aarde sneller opwarmt door andere effecten, bijvoorbeeld de invloed van menselijk handelen.

Vanuit de systeemtheorie gedachte ga je er dan vanuit dat als het systeem uit evenwicht wordt gebracht het op een ander niveau weer een nieuw evenwicht zal vinden.

⬇ Index

Toepassing

Ziekenzaal

De systeemtheorie is echter niet alleen terug te vinden in het klimaat en de natuur. Het is ook van toepassing op veel dat mensen doen en maken. Organisaties zijn echte systemen, waarbij de leden van het systeem vaak niet bewust zijn van het feit dat ze binnen een systeem actief zijn. De meeste systeemleden gaan er liever vanuit dat zij het systeem beïnvloeden en niet door het systeem beïnvloed worden. Waarbij ze vergeten dat alleen al het feit dat de organisatie bestaat van invloed is op wat zij doen, want zonder organisatie was er ook niets geweest om te beïnvloeden. Maar ook de relatie van een organisatie met zijn omgeving is een systeem te noemen. Een mooi voorbeeld van een systeem waarin organisatie en omgeving elkaar beïnvloeden is die van een zorginstelling. Neem bijvoorbeeld een ziekenhuis in een omgeving met veel jonge gezinnen. Dan kun je wel een uitgebreide afdeling voor ouderen (gerontologie) er op nahouden, maar je zult waarschijnlijk niet veel klanten hebben. Maar waar dit ziekenhuis wel rekening mee moet houden is dat de behoeften van haar klanten in de loop der jaren veranderen. Zo zullen de klanten in het begin vooral behoefte hebben aan zorg voor baby’s (pediatrie), die vervolgens verandert in zorg voor peuters, kleuters en via tieners plots veranderd in een zorg voor vooral veertigers en vijftigers. Simpelweg omdat de meeste tieners tegenwoordig rond hun twintigste verhuizen omdat ze gaan studeren. Zeker in streken aan de rand van Nederland zie je tegenwoordig een snelle veroudering in het verzorgingsgebied van ziekenhuizen. Een gevolg van het feit dat ouderen veel meer behoefte hebben om op dezelfde plek te blijven wonen dan jongeren.

Grafiek

Jongeren zijn voortdurend opzoek naar kansen om hun carrière vooruit te helpen. Het gevolg is dus dat een ziekenhuis eerst vooral zorg draagt voor het in leven houden van jongeren en vervolgens vooral zorg moet dragen voor het in leven houden van ouderen.

Denkend vanuit de systeemtheorie kun je dit soort ontwikkelingen tot op zekere hoogte voorspellen en plannen maken voor een aanpak. Je kunt bijvoorbeeld besluiten om te gaan samenwerken met ziekenhuizen met veel gerontologische kennis en ervaring, zodat je bij een toename van de vraag om zorg voor ouderen die kunt beantwoorden.

⬇ Index

Conclusie

Het gemak van systeemtheorie is dus vooral dat het je er aan herinnert dat je handelen niet losstaat van de rest van de wereld. Maar het herinnert je er ook aan dat de rest van de wereld van invloed is op jouw handelen. Je kunt dus wel uitgaan van het idee dat je een eiland bent, maar daarmee verzeker je jezelf van het feit dat je niet weet wat je overkomt en dat je je er niet op kunt voorbereiden. Maar uiteindelijk is ook de systeemtheorie niet meer dan een hulpmiddel bij het begrijpen van de complexiteit van de wereld om ons heen. Het is geen verklaring voor die complexiteit.