Wat zijn de oorzaken en gevolgen van zure regen

Inleiding

Het afgelopen decennium is de term ‘’zure regen’’ vaak voorbijgekomen in krant en journaal. De laatste tijd wordt er dan vooral gesproken over de successen die worden geboekt: de afgelopen dertig jaar is de hoeveelheid zure regen in Nederland met maar liefst 50% afgenomen. Maar heb je er al weleens bij stilgestaan hoe zure regen nou eigenlijk ontstaat? En wat zijn er de gevolgen van?

Oorzaken

Regen is een vloeistof die van nature een beetje zuur is. Dit komt doordat het gas koolstofdioxide uit de lucht zich mengt met regen. Wanneer andere gassen zich met regen mengen wordt de regen nog zuurder. Hoe zuurder de regen, hoe meer waterstofatomen de regen heeft opgenomen uit de verschillende gassen uit de lucht. Verder is belangrijk om te weten dat een zure stof vaak een bijtende werking heeft. Denk bijvoorbeeld aan citroensap of maagzuur.

Eén stof waarvan waterstofatomen zich met regen kunnen vermengen (en dus de regen zuurder kunnen maken) is zwaveldioxide. Deze stof komt onder andere vrij als uitlaatgas uit auto’s. Boven Nederland wordt jaarlijks 200.000 ton zwaveldioxide gemeten. Opvallend is dat 75% van die hoeveelheid komt aanwaaien vanuit het buitenland. Zwaveldioxide kan reageren met water en zuurstof (uit regen en lucht) tot de bijtende stof zwavelzuur. Om de uitstoot van zwaveldioxide te verminderen worden tegenwoordig vaak brandstoffen gebruikt waar bij gebruik geen zwaveldioxide vrijkomt.

Ook stikstofdioxiden zijn gassen waardoor zure regen kan ontstaan. Bij gebruik van verbrandingsmotoren komen deze stoffen vrij. Op jaarbasis ‘’produceert’’ Nederland zo’n 600.000 ton stikstofoxiden waarvan de helft vrijkomt als uitlaatgassen. Wanneer stikstofoxiden in aanraking komen met water en zuurstof ontstaan de bijtende stof salpeterzuur. Door in verbrandingsmotoren katalysatoren te plaatsen, worden de stikstofoxiden omgezet tot ongevaarlijke stikstofverbindingen. 

De derde en laatste stof die bijdraagt aan het ontstaan van zure regen is ammoniak. Deze stof komt veel vrij bij de landbouw, bijvoorbeeld uit kunstmest. Jaarlijks komt gemiddeld zo’n 300.000 ton vrij. De stof ammoniak wordt in de lucht gesplitst tot kleinere ammoniumionen. Deze ionen komen met regenwater in de grond terecht. In de grond worden deze ionen omgezet in salpeterzuur waardoor de grond verzuurt. 

De bovengenoemde zure stoffen komen elk met neerslag (vaak regen) terecht op het aardoppervlak. Vandaar dat de naam ‘’zure regen’’ aan het verschijnsel wordt gegeven.

Gevolgen

Zoals hierboven werd beschreven zijn zuren bijtende stoffen. De zure stoffen hebben vooral een negatieve invloed op gebouwen die gemaakt zijn van kalkhoudende zandsteen of marmer. Dit zijn vaak monumentale gebouwen. Deze stoffen lossen namelijk langzaam op wanneer ze in contact komen met zuren. Het oppervlak van de gebouwen wordt dus ernstig aangetast. Het materiaal wordt door de zuren ook ruwer waardoor het vuil beter vasthoudt. Daarom zien monumentale gebouwen er vaak zwart en vies uit.

Wanneer ammoniumionen in de grond terechtkomen, kan deze bodem verzuren. Dit betekent niets meer dan dat er meer zuren in de grond terecht komen. Dit heeft veel invloed op het leven van veel planten en dieren. Het is voor hen namelijk belangrijk dat de hoeveelheid zuur in de grond altijd gelijk blijft. Wanneer dit niet het geval is, kunnen planten en bomen sterven. Kleine dieren die qua voedsel afhankelijk zijn van planten kunnen hierdoor ook sterven. Het is dus erg belangrijk dat we bodemverzuring tegengaan. Hiervoor wordt vaak kalk in de bodem gestopt. Deze stof zorgt ervoor dat zuur een minder vervelende stof wordt waardoor planten alsnog door kunnen groeien.

Conclusie

Zure regen ontstaat wanneer verschillende zure stoffen zich mengen met regendruppels. Eerst moeten die zure stoffen ontstaan. Dat gebeurt onder andere wanneer zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak zich mengen met water- en zuurstof in de lucht. De zure stoffen komen met regen of andere vormen van neerslag terecht op aarde. Door de zure regen kunnen gebouwen worden aangetast. Ook kan de bodem worden verzuurd. Door een verzuurde bodem kunnen planten en kleinere dieren sterven.

Bronnen afbeeldingen: Wikimedia Commons, Juni from Kyoto, Σ64