Wat zijn de voornaamste kenmerken van borderline

Inleiding

Een borderline persoonlijkheidsstoornis (afgekort BPS), is een ingrijpende en heftige psychische stoornis. Mensen die met borderline bekend zijn, weten hoe lastig het leven met of naast deze stoornis kan zijn. Borderliners zijn vaak het evenwicht in hun leven kwijt en reageren instabiel wat betreft relaties, werk, zelfbeeld, gedrag en stemmingen. Er is niet één omschrijving te geven voor iemand met BPS, ieder geval is verschillend. Toch zijn er een aantal veelvoorkomende kenmerken, die in dit artikel besproken zullen worden

Emotieregulatiestoornis

Hoewel de term borderline persoonlijkheidsstoornis nog steeds gebruikt wordt en ook bij de meeste mensen nog bekend zal zijn, is er op gebied van diagnoses een verandering gaande. Naar alle waarschijnlijkheid zal BPS in de toekomst namelijk ‘emotieregulatiestoornis’ (afgekort ERS) gaan heten. De term borderline is een Engels woord en werd oorspronkelijk aan de geestesziekte gegeven omdat artsen vooral een grensgebied tussen psychoses en neuroses terugzagen bij hun patiënten. Borderline (wat grensgebied betekent in het Nederlands), is in dat geval een toepasselijk woord. In de loop der jaren is er echter veel verandert in de (geestes)wetenschap, waarbij steeds duidelijker is gebleken dat voornamelijk het goed reguleren van emoties voor mensen met BPS erg lastig kan zijn, vandaar dat sinds korte tijd de term emotieregulatiestoornis geprefereerd wordt. 

Kenmerken van BPS

Zoals al eerder in dit artikel gezegd kun je borderliners nooit over één kam scheren, zoals je dat bij mensen ook niet hoort te doen. Iedereen met BPS is anders en heeft zijn unieke talenten, maar ook valkuilen. Toch zijn er een negental kenmerken die veelal bij borderliners terug te vinden zijn. Dit hoeft overigens niet te betekenen dat je als borderliner aan alle kenmerken moet voldoen om de diagnose borderline te krijgen. Er zijn ook andere, minder voorkomende kenmerken die bij een BPS op kunnen treden. Wanneer je aan enkele kenmerken voldoet, vertoon je ‘trekken van borderline’. Laat het stempeltje echter nooit je leven bepalen, want jij bent zo veel meer dan alleen deze ziekte!

Verlatingsangst

Iemand met borderline heeft een groot verlangen naar intieme relaties en contacten met de mensen om hem of haar heen, maar tegelijkertijd boezemen die contacten de persoon erg veel angst in. Borderliners zijn enorm gevoelig voor afwijzing, en zijn bij het minste of geringste bang dat iemand hen zal verlaten. Dit is niet alleen voor de borderliner zelf enorm lastig, maar ook voor de mensen om hem of haar heen. Een borderliner doet er over het algemeen alles aan om te voorkomen dat iemand hem of haar verlaat. 

Impulsiviteit

Borderliners staan er om bekend erg impulsief te zijn, vaak op een negatieve manier. Ze kunnen niet goed maat houden en storten zich vaak halsoverkop en ondoordacht in bijvoorbeeld relaties. Ook impulsieve (schadelijke) acties wat betreft geldzaken, voedsel (eetproblemen zijn borderliners niet onbekend), seksuele contacten en genotsmiddelen komen vaak voor. 

Problemen in relaties

Een borderliner heeft enorme moeite om goede en voornamelijk stabiele relaties met anderen te onderhouden. Dit is vooral te wijten aan het zwart-wit denken van een borderliner: een partner, vriend(in) of familielid is in zijn of haar ogen óf helemaal geweldig óf helemaal waardeloos. Iemand met BPS vindt het lastig deze gedachten in toom te houden, waardoor relaties vaak instabiel zijn en van korte duur. 

Identiteitsproblemen

Iemand met borderline heeft niet alleen een continu wisselend beeld van anderen, maar ook van zichzelf. Dit uit zich in identiteitsproblemen: de borderliner weet niet goed meer wie hij of zij nou precies is. De ene keer vindt een borderliner zich bijvoorbeeld enorm waardeloos, terwijl het gevoel over zichzelf bij wijze van spreken uren later weer goed is. 

Stemmingswisselingen 

Borderliners kunnen snel van slag raken door dingen die om hen heen gebeuren. Ze kunnen ergens heel blij van worden, maar ook heel verdrietig of heel boos. Er zit geen remming op het gevoel en de kleinste prikkeling kan genoeg zijn om een stortvloed aan gevoel te ontketenen. De stemmingen zijn niet enkel intens, ze wisselen elkaar ook snel af. 

Suïcidaliteit en/of automutilatie 

Omdat de spanning soms erg hoog op kan lopen bij een borderliner (en om een tal van andere redenen), is automutilatie (het opzettelijk verwonden van jezelf, voor meer informatie klik hier) een van de manieren om met de spanning om te gaan. Ook bestaan er bij veel borderliners gedachten aan suïcide (zelfdoding). Een van de redenen waarom iemand met BPS aan zelfdoding kan denken, is omdat ze het heel zwaar hebben en vaak overweldigd worden door het leven. Maar ook bij deze gedachten is het onmogelijk om iedereen over een kam te scheren, met de persoon in gesprek gaan is bij deze gedachten het beste advies. Signalen over suïcidaliteit of automutilatie moet je altijd serieus nemen!

Chronische leegte

Veel menen met BPS ervaren een chronische leegte. Dit kan veel betekenissen hebben. Het kan zo zijn dat de persoon met borderline zich met niemand gebonden voelt en daardoor de intimiteit mist waar deze zo naar verlangt. Het kan ook zo zijn dat alles wat er in het leven van de borderliner gebeurt, van geen betekenis lijkt, dit zorgt voor een groot gemis, een zwart gat. 

Problemen met woede-regulatie

Veel borderliners hebben moeite om - voornamelijk - hun intense woede te reguleren. Ze kunnen om het minste of geringste boos worden en hebben het niet goed in de hand. Daar kunnen ze zelf vaak niets aan doen. Na een woede-uitbarsting kampen borderliners ook vaak met een enorm schuldgevoel. 

Dissociatieve en/of psychotische verschijnselen

Wanneer iemand dissocieert betekent dat, dat iemand zich van zichzelf vervreemt. Je plaats gedachten, waarnemingen of gevoelens buiten jezelf, hierdoor lijken ze niet van jou te zijn of minder echt. Dit kan ook zorgen voor een enorm gevoel van leegte. Soms verlies je alle aandacht voor je omgeving of krijg je een soort 'black-out', je weet naderhand dan niet zo goed meer wat er gebeurt is. Bij borderliners is dit geen onbekend fenomeen. Ze kunnen bijvoorbeeld dissocieren wanneer ze overspoeld worden door heftige gevoelens. Ook psychotische verschijnselen komen soms voor bij een borderline persoonlijkheidsstoornis. 

Het stigma voorbij

De term borderline persoonlijkheidsstoornis heeft in de loop der jaren een zeer negatieve bijklank gekregen. Als je het met iemand hebt over een borderliner, dan zie je misschien al snel het beeld voor je van een lastig en moeilijk persoon, waarmee je maar moeilijk om kunt gaan en waarbij je altijd op je hoede moet zijn. Ze zijn immers manipulatief en impulsief en dreigen bij het minste of geringste met zelfmoord of automutilatie. Pijnlijk om te zien hoe gestigmatiseerd deze belangrijke maar vooral ook zware ziekte is. Borderliners wordt het op deze manier bijna onmogelijk gemaakt om open te zijn over hun ziekte, over wat er in hen omgaat, terwijl dat juist zo belangrijk is om de ziekte leefbaar te maken: een veilige en warme omgeving met liefdevolle, doch oprechte mensen. 

Conclusie

De meest voorkomende kenmerken van iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis zijn verlatingsangst, impulsiviteit, problemen in relaties, identiteitsproblemen, stemmingswisselingen, zelfdestructief gedrag, chronische leegte, problemen met woede-regulatie en dissociatieve/psychotische verschijnselen. Toch bepalen deze kenmerken niet alles. Het is belangrijk om de kenmerken te kennen, daardoor kun je iemand met BPS beter begrijpen, maar vergeet nooit dat een borderliner véél meer is dan alleen deze ziekte. Vaak zijn mensen met deze stoornis hele aardige, sensitieve en empathische mensen waar je erg veel van kan leren. Het stigma dat borderliners impuslief en manipulerend zijn, of dat ze om de haverklap dreigen met suïcide klopt zeker niet. Dus misschien wordt het eens tijd om ons beeld van deze ziekte bij te stellen en borderliners zeker niet meer als gevaarlijk of gek te zien, maar bovenal gewoon als mens.