Vrouwelijke onvruchtbaarheid
Inleiding
Wanneer je graag een kindje wilt, wil je natuurlijk zo snel mogelijk zwanger worden. Helaas lukt dit niet altijd. De oorzaak kan zowel bij de man als bij de vrouw liggen. Door middel van onderzoeken is het mogelijk om vast te stellen waar het probleem zit. Gelukkig zijn er tegenwoordig ook veel behandelmethoden waarmee je zwanger kunt worden, al is er nooit een garantie dat het lukt. In dit artikel lees je meer over onvruchtbaarheid bij de vrouw.
Oorzaken voor onvruchtbaarheid bij de vrouw
Het verminderd vruchtbaar of totaal onvruchtbaar zijn van een vrouw kan diverse oorzaken hebben. De meest voorkomende redenen zijn:
- Afwijking of ontsteking aan de baarmoeder
- Afwijking of ontsteking aan de eileiders
- Afwijking of ontsteking aan de eierstokken
- Afwijking of ontsteking aan de eierstokken
- Afgesloten eileiders
- Ovulatiestoornis
- Hormoonstoornis
- Afwijking aan het cervixslijm
- Productie van antistoffen tegen de eigen eicellen of tegen sperma
- Vervroegde overgang
- Endometriose (het baarmoederslijmvlies hecht zich buiten de baarmoeder aan verschillende organen)
De eerste stap
Menstruatiecyclus
Wanneer het niet wil lukken om zwanger te raken, kun je eens beginnen met het bijhouden van je menstruatiecyclus. Op internet zijn diverse formulieren te downloaden waarop je informatie betreffende je cyclus kunt bijhouden, zoals je lichaamstemperatuur en vaginale afscheiding. Dit moet je wel een paar maanden achtereen doen om inzicht te krijgen in je cyclus. Mocht je besluiten om naar de huisarts te gaan, weet dan dat hij hier als eerste naar zal vragen. Heb je je cyclus niet bijgehouden, dan stuurt hij je hoogstwaarschijnlijk weer naar huis om dit een paar maanden te doen.
Gynaecoloog
Ben je na een jaar proberen nog niet zwanger, en heb je een aantal maanden je cyclus bijgehouden, dan kun je naar je huisarts stappen. Hij kan jou en je partner doorverwijzen naar een gynaecoloog voor nader onderzoek. De gynaecoloog zal de door jou bijgehouden cycli met je bespreken, vragen stellen over je seksleven (zowel heden als verleden) en bloed-, urine- en inwendig onderzoek doen. Vervolgens wordt de kwaliteit en zuurgraad van het cervixslijm bekeken en wordt het baarmoederslijmvlies onderzocht. Verder kan met een echoscopie worden gekeken of er eitjes rijpen in (één van) de eierstokken.
De onderzoeken
Wanneer er geen afwijkingen worden geconstateerd na de eerste onderzoeken, zal er verder moeten worden gekeken. De gynaecoloog kan besluiten om één of meer van onderstaande onderzoeken uit te voeren:
Post-coïtumtest
Dit onderzoek wordt ook wel PCT of samenlevingstest genoemd en vindt vlak voor de eisprong plaats. Het is de bedoeling dat je de avond of ochtend voorafgaand aan het onderzoek geslachtsgemeenschap hebt. Tijdens het onderzoek wordt gekeken of er levende zaadcellen in het baarmoederslijm aanwezig zijn. Worden er geen levende zaadcellen aangetroffen, terwijl uit onderzoek al is gebleken dat het zaad van goede kwaliteit is, dan kan het zijn dat er antilichamen in het baarmoederhalsslijm zitten.
Baarmoederfoto
De hystero-salpingogram (HSG), oftewel de baarmoederfoto, is een middel om afwijkingen aan de eileiders vast te stellen. Via de baarmoedermond wordt een contrastvloeistof in de baarmoeder en eileiders gespoten. Met gebruik van röntgenstraling kan de arts de vorm en grootte van de baarmoeder bekijken en zien of de eileiders verstopt zijn. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in de eerste helft van de cyclus; dus na de menstruatie, maar voor de eisprong. Omdat het onderzoek vrij pijnlijk kan zijn is het mogelijk om vooraf pijnstilling te krijgen. Wanneer de arts afwijkingen constateert wordt er een kijkoperatie (laparoscopie) ingepland.
Laparoscopie
Door middel van de laparoscopie, oftewel kijkoperatie, kan de arts waardevolle informatie verkrijgen over de vorm, lengte en beweeglijkheid van de eileiders en eierstokken, de vorm en grootte van de baarmoeder en eventuele verklevingen of endometriose. Ook kan de doorgankelijkheid van de eileiders opnieuw worden gecontroleerd. De laparoscopie wordt onder narcose uitgevoerd. Er worden twee sneetjes gemaakt in de buik waardoor de laparoscoop en eventueel andere instrumenten naar binnen worden gebracht. Ook wordt via een holle naald in de buikwand een koolzuurgas ingespoten. Hierdoor wordt meer ruimte gecreëerd en kunnen de verschillende organen beter bekeken worden.
Hysteroscopie
Met de hysteroscopie kunnen een tussenschot in de baarmoeder, verklevingen aan de voor- en achterwand van de baarmoeder of myomen en poliepen worden vastgesteld. Tijdens dit onderzoek wordt een dikke transparante vloeistof vaginaal ingebracht en met een ‘kijkbuis’, de hysteroscoop, kan de arts de baarmoederholte bekijken. Meestal wordt dit onderzoek tegelijk met de laparoscopie gedaan.
En dan?
Onverklaarbare onvruchtbaarheid
Het komt helaas wel eens voor dat uit de onderzoeken niets naar voren komt wat de onvruchtbaarheid kan verklaren. Dit wil niet zeggen dat er niets aan de hand is, maar het is gewoon niet wetenschappelijk aan te tonen. Sommige gynaecologen stellen voor om nog een tijdje te ‘proberen’ op de natuurlijke wijze zwanger te raken. Afhankelijk van je leeftijd kom je meestal pas na 3 à 4 jaar in aanmerking voor IVF.
Verklaarbare onvruchtbaarheid
Is uit de onderzoeken wel een verklaring voor je onvruchtbaarheid gekomen, dan zul je met de gynaecoloog de mogelijkheden bespreken en eventueel een behandeltraject starten.
Links