Wat zijn de oorzaken van de burgeroorlog in Somalië

Inleiding

Zolang er mensen op aarde zijn, woeden er oorlogen. Er is geen tijd denkbaar waarin nergens op de wereld oorlogen gevoerd werden. Soms waren het wereldoorlogen, andere keren ging het om een oorlog tussen slechts twee landen. Ook binnen één land spelen zich geregeld oorlogen af, dan is er sprake van een burgeroorlog. Denk bijvoorbeeld aan Syrië. Ook in het Afrikaanse land Somalië woedt al tijden een burgeroorlog. Terroristische organisaties als Al-Shabaab zijn tegenwoordig de grootste boosdoeners. Maar hoe is de burgeroorlog in Somalië eigenlijk begonnen en wanneer was dit?

De staatsgreep van Siad Barre

De Somalische burgeroorlog speelt sinds 1986, maar al jaren eerder, in 1969, gebeurde er iets waardoor uiteindelijk, na vele andere gebeurtenissen, deze langlopende oorlog zou ontstaan.

Op 15 oktober 1969 pleegde Siad Barre, een militair met de Somalische nationaliteit, samen met collega’s een staatsgreep. Zij zetten met veel geweld president Abdi-rashid Ali Shermarkeaf. Siad Barre werd na deze revolutie leider van de Opperste Revolutionaire Raad, het orgaan dat het land zou gaan besturen. Barre werd dus in feite de nieuwe president van Somalië. Hij werd een dictator en bestuurde het land met harde hand. Hij wilde dat Somalië een socialistische staat zou worden en een democratische staat. Toch zijn er tijdens zijn ambtsperiode, die tot zijn dood in 1995 duurde, geen vrije verkiezingen geweest. Hij was een alleenheerser, en iedereen die het niet eens was met zijn manier van besturen, werd geëxecuteerd. Naar schatting zijn er tijdens zijn bewind ruim 200.000 mensen gedood. Nog eens 230.000 personen worden vermist.

De oorlog met Ethiopië

Met een nieuwe leider in 1969, deed ook een nieuwe bondgenoot haar intrede: de voormalige Sovjet-Unie. Op onder andere economisch vlak steunde de SU Somalië. Ook bood de natie voedselhulp aan Somalië. Deze hulp was voor Somalië erg hard nodig en erg belangrijk. Tot ver in de jaren ’70 onderhield Somalië goede banden met de SU. Maar aan het eind van dat decennium ging het mis met de relaties. Somalië begon in 1977 een oorlog met Ethiopië. Ethiopië leek de oorlog te winnen, zij hadden immers steun van veel sterke landen zoals Cuba en het voormalige Zuid-Jemen. De SU streed, als bondgenoot, in eerste instantie mee aan de kant van Somalië. Zo zetten ze tijdens de oorlog hun eigen gevechtsvoertuigen in. Maar de Sovjet-Unie liep plotseling over naar de kant van Ethiopië, waarschijnlijk omdat het niet te veel verlies wilde lijden en omdat Ethiopië naar alle waarschijnlijkheid de oorlog zou winnen. De SU stopte na deze actie ook met de hulp aan Somalië. Dit was een flinke tegenslag voor de Somalische economie.

Veel mensen raakten hun baan en al kleine inkomsten kwijt, omdat de Somalische regering ineens veel minder geld te besteden had. Ook ontving Somalië geen voedselhulp meer. De onvrede onder de bevolking steeg.  

De aftakeling van het regime van Siad Barre

Aan het eind van de jaren ’70 van de vorige eeuw begon Siad Barre geleidelijk aan meer macht te verliezen, er kwam steeds meer protest vanuit de bevolking tegen Barres regime, hij zou namelijk ook aan vriendjespolitiek doen. Eén van zijn grootste tegenslagen, was de oorlog die in 1977 uitbrak met het aangrenzende Ethiopië, ook wel de Ogadenoorlog genoemd. Somalië en Ethiopië vonden beiden dat zij recht hadden op de Ogaden, de naam van een gebied rond de grens tussen deze landen. Al bijna honderd jaar hadden ze ruzie over (de verdeling van) dit gebied. Nu kwam het tot een heftige oorlog. Tijdens deze oorlog verloor Somalië zo’n 20.000 soldaten, ruim een derde van het totale aantal. Ook ging de helft van de sterkte van de Luchtmacht verloren; zowel soldaten als gevechtsvliegtuigen gingen verloren.

Door deze grote verliezen, kreeg Barre meer moeite om zijn bevolking in bedwang te houden, hij had te weinig mankracht beschikbaar. In deze onrustige tijd zag de bevolking haar kans om in protest te komen tegen de dictatuur. Er werden verzetsgroepen opgericht. Rond 1980, twee jaar na het einde van de Ogadenoorlog, werd de VS een bondgenoot van Somalië, in ruil voor toestemming om militaire basissen in Somalië te bouwen. De hulp die de VS bood, kwam te laat om de regering van Siad Barre te redden. Het verzet hiertegen was al te groot en de gewelddadige groepen waren moeilijk meer tegen te houden. Toch zette Siad Barre nog een geruime tijd zijn leger niet in om deze groepen te proberen te bestrijden.

De directe aanleiding van de oorlog

Somalië maakte dus een erg instabiele tijd door vanaf het moment dat Siad Barre leider van het land werd. Door allerlei conflicten en geweld raakte hij de macht geleidelijk aan kwijt. In 1986 deed hij een poging om de verzetsgroepen te bestrijden; hij liet zijn speciale gewapende troepen, de Rode Baretten genaamd, ten aanval gaan. Nadat hij een auto-ongeluk kreeg op 23 mei 1986 en daardoor tijdelijk zijn ambt niet meer kon uitoefenen, konden zijn tegenstanders zelfs de regering binnendringen. Dit wordt als begin van de Somalische Burgeroorlog beschouwd. Sindsdien heeft de ‘’regering’’ namelijk nauwelijks nog iets te zeggen buiten de hoofdstad Mogadishu en ook zijn vele gewapende groepen onderling met elkaar in gevecht of in gevecht tegen de regeringslegers.

Sinds het begin van de burgeroorlog zijn er naar schatting tussen de 300.000 en 500.000 mensen omgekomen.

Conclusie

In 1969 pleegde Siad Barre met een aantal anderen een staatsgreep. Hij werd daardoor de nieuwe leider van het land. Barre werd een dictator die met veel geweld regeerde. Nadat hij in de jaren ’70 de Ogadenoorlog verloor en het bondgenootschap met de Sovjet-Unie zag verdwijnen, ging het met zijn regering steeds slechter. Er kwam steeds meer (gewelddadig) verzet. Nadat hij in 1986 een tijdje niet kon regeren door een auto-ongeluk, drongen verzetsgroepen de regering binnen en wierpen Barre omver. Sindsdien is er sprake van een burgeroorlog in Somalië. Er is geen goed werkend centraal bestuur en het land heeft te lijden onder tientallen gewapende groepen en terroristische organisaties die met en tegen elkaar vechten.