De tomaat het rood onder de groentjes

Inleiding

De van de Solanum lycopersicum (of Lycopersicon esculentum) afkomstige vrucht, de tomaat, kent is zeer breed spectrum van toepassingen in een grote verscheidenheid aan gerechten van over de hele wereld. Zelfs de voorvaderen van de Maya’s en Inca’s wisten als raad met deze vrucht, die door de Spanjaarden naar Europa zijn gebracht. deze tomaten leken niet erg veel op de tomen van vandaag de dag, ze waren klein en geel. Tomatenplanten werden in eerste instantie ook slechts als sierplant gebruikt en pas in de achttiende eeuw durfde men de vrucht te eten, aangezien de tomatenplant giftig is. De rode kleur van die ook in veel spreekwoorden is terug te vinden heeft haar intreden rond 1850 gemaakt door menselijk toedoen middels kruisingen en kweken.

Tomaat als term

Tomaat komt van het Spaanse (en Franse) woord tomate, voor het eerst beschreven rond 1608 van de Nahuatl (oorspronkelijke bewoners van Mexico) naar het woord tomatl en tomana wat zwellen betekend.

Groente of fruit?

In essentie is fruit de suikerhoudende eetbare en zaadbevattende vrucht van een plant, al het eetbare andere is groente. Onder deze noemer vormt de tomaat een lastig geval om in te delen, in het Nix vs Hedden-proces in de verenigde staten is in 1893 echter geconcludeerd dat een tomaat groente is. Ook cultureel gezien wordt een tomaat eerder als groente dan als fruit gezien verder wordt in de tuinbouw gesproken van een fruit als de vrucht afkomstig is van een houtachtige plant en van een groente bij een kruidachtige plant (wat bij de tomaat het geval is).

Tomaat als cultuur

De tomaat is in kunst vaak terug te zien als teken van verheid en wordt in culinaire context veel gebruikt, waarschijnlijk door zijn felle kleur en brede toepasbaarheid. Ook het teken van de SP is een tomaat, hierbij gaat het om een rottende tomaat die uit protest vaak gegooid wordt. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij Actie Tomaat in 1969 waarbij acteurs van de Amsterdamse Stadsschouwburg tomaten naar hun hoofd gegooid kregen voor vernieuw van het vastgeroeste toneelklimaat, wat uiteindelijk leidde tot ingrijpende veranderingen binnen het theaterwezen zodat meer experimentele werken ten tonele verschenen.

Een organisatie die zich “tomato” (Engels voor tomaat) noemt maakt zich sterk voor de reguliere collaboratie van kunstenaars en artiesten, met het geven van workshops, publicaties, tentoonstellingen en live optredens op gebied van advertenties architectuur, mode, muziek, televisie, film en grafisch design.

Wanneer is een tomaat vers?

Hoewel een rotte tomaat zich prima leent voor een slecht vaudeville optreden (Frans improvisatie toneel), zijn we tegenwoordig meer in verse tomaten geïnteresseerd. De verheid van tomaten is te zien aan de stevigheid van de tomaat, een verse tomaat moet stevig aanvoelen en geeft mee bij een lichte vingerdruk, ook is de schil gaaf.

Conclusie

De tomaat is een bijzondere vrucht die in een grote context in onze cultuur verweven zit. Door zijn felle rode kleur heeft de tomaat een opstandig karakter en wordt daarom ook bij protestactie gretig gebruikt, ook de schilderijen van duizenden kunstenaars hebben de thematiek tomaat, waarmee deze rond rode rakker in al zijn schoonheid te bewonderen is.