Workum, een monumentale stad

Inleiding

Kenmerkend voor Workum is een lange straat, welke aan beide zijden is bebouwd. Workum is één van de Friese elf steden. Workum heeft tegenwoordig ongeveer 4000 inwoners. Sinds 1399 heeft Workum stadsrechten. Workum ligt niet aan zee, toch deed de stad vroeger volop mee aan de zeehandel. Dat was mogelijk door de brede waterweg It Soal, welke in verbinding stond met de Zuiderzee; het tegenwoordige IJsselmeer.

Geschiedenis van Workum

Tussen de Zuiderzee aan de westkant en het merengebied aan de oostkant lag een lange, van noord naar zuid lopende verhoging. Hier woonden al voor het jaar 1000 vissers en veehouders. In de veertiende en vijftiende eeuw deed Workum volop mee aan de zeehandel. Er ontstond een eigen scheepsbouw-nijverheid, welke de economische positie versterkte. In het begin van de zestiende eeuw vallen vreemde troepen de stad binnen. Plundering en verwoesting zijn het gevolg. Pas in 1524 wordt het centraal gezag hersteld. In 1533 krijgt Workum een onderhoudsplicht van de zeedijken. Aan het zuidelijk eind van de stad komt de zeehaven "Het Zool", met een sluis. In de zeventiende eeuw volgt droogmaking van enkele kleine meertjes in de omgeving en de aanleg van een trekvaart met trekweg naar Bolsward. Er ontstaat ook aardewerkindustrie. Rondom de stad zijn vooral agrarische bedrijfjes.

In de negentiende eeuw verdwijnt de aardewerk-industrie voor het grootste deel door de opkomst van de email-fabricage. De scheepsbouw, welke niet kan voldoen aan de vraag naar grotere schepen, moet inkrimpen. Alleen de palingvangst van de Workumer "iel-aken" handhaaft zich tot ongeveer 1900, waarna de afzetmarkt hiervan overgaat in Deense handen. Hoewel Workum in structuur en omvang bijna niet verandert, ondergaat het stadsbeeld een ingrijpende wijziging door de demping van de Wymerts in 1875. Ook vindt inpoldering van het Workumermeer plaats. De scheepvaartroute komt dan definitief buiten de stad te liggen langs Diepe Dolte en Hollemeer. In de loop van de twintigste eeuw worden bijna alle vaarten en grachten binnen de stad Workum gedempt.

Wonen in Workum

Workum heeft nog altijd het langerekte lint van historische huizen. Aan de zuidwestzijde van Workum, dicht bij de sluis en rechtstreeks verbonden met de Friese meren en het IJsselmeer, is een waterrijke woonwijk in ontwikkeling. In deze wijk komen ruim 300 woningen. Het wordt een afwisseling van vrijstaande woningen, villa’s, twee-onder-eenkapwoningen en rijtjeswoningen. Er zijn in Workum voldoende voorzieningen.

Opleiding in Workum

Er zijn in Workum drie basisscholen en een peuterzaal. Voor vervolgonderwijs is men aangewezen op Bolsward of Koudum.

Werken in Workum

Er zijn in Workum 469 bedrijven. Er is werk in verschillende branches.

Een mooie vereniging in Workum is de vereniging Plaatselijk Belang, welke in 1904 is opgericht, omdat een aantal notabelen uit Workum vond dat het niet goed ging met het plaatsje. De scheepsbouw was bijna verdwenen, de handelsvaart en visserij waren in een diep dal beland. Ook voor industrie en nijverheid waren het moeilijke tijden. Er was weinig te besteden, dus had ook de middenstand het behoorlijk moeilijk.

Men besloot samen actie te voeren om zo de economie te versterken. Het belang van de plaats dienen door zich in te zetten voor goede voorzieningen, een goed werkklimaat en vooral voor een aangenaam leefklimaat. Niet het persoonlijk belang maar het algemeen belang moest voorop staan.

Toerisme in Workum

Ook Workum heeft zijn bezienswaardigheden, zoals;

  • Scheepswerf De Hoop. Hier worden al meer dan drie eeuwen schepen gebouwd en gerestaureerd. De werf is volop in bedrijf. Na een afspraak is het mogelijk om de werf te bekijken.
  • Het Centrum De Merk, waar u verschillende historische panden vindt, zoals de kerk, het stadhuis, de waag, herbergen en woningen van kooplieden en belangrijke ambachtslieden.
  • Ambachtelijk aardewerk; kenmerkend voor Workum is het eenvoudige bruine aardewerk met decoraties in ringeloor-techniek en kerfsnee-techniek. Er zijn aardewerkateliers welke deze technieken nog steeds toepassen.
  • Het Jopie Huisman museum. Deze vroegere lompenboer en handelaar in oud ijzer leerde zichzelf schilderen en koos als onderwerp zijn eigen lompen. Jopie Huisman schilderde ook portretten.
  • Het museum van Warkums Erfskip in het Waaggebouw.

Tot slot

In Workum zijn jaarlijks verschillende evenementen, zoals;

  • De Visserijdagen, welke worden gehouden in de herfstvakantie.
  • Het Beurtveer. Vroeger brachten beurtveerschepen passagiers en post naar de verschillende Zuiderzeehavens. Nu varen de beurtvaarders om het hardst langs die verschillende havens, tot Durgerdam (bij Amsterdam) en weer terug. Er mogen alleen traditionele zeilschepen deelnemen. Gebruik van de motor is verboden.
  • De Strontrace, waarbij men zo snel mogelijk een paar zakken mest naar Warmond moet vervoeren. Aan deze race mogen alleen historische schepen meedoen in verband met het historische karakter. Er wordt bij deze race met skûtsjes en tjalken gezeild.
  • De jaarlijkse Veekeuring in september.