Waarom groeien de woestijnen

Woestijnen Nederland?

Geen ander element kunnen we zo veelzijdig toepassen als water. We kunnen er ons mee wassen, er in vissen, er elektriciteit mee opwekken, het drinken en noem maar op. Het is er in overvloed. In ons land denken we niet zo gauw aan een tekort aan water als milieuprobleem. We kunnen ons niet voorstellen dat een derde deel van ons land in een woestijn zal veranderen.

In Spanje groeien de woestijnen

Niet zo heel ver weg kunnen de mensen dat wel. Het is maar een paar uurtjes vliegen en we zijn in Spanje, het land van zon en de zee. We bezoeken voornamelijk de Spaanse costa’s en worden er in de watten gelegd. Nauwelijks weten we iets van het land en zeker niet van de milieuproblemen waarmee het kampt. Een van de Spaanse milieuproblemen is de langzaam maar onverbiddelijk voortschrijdende woestijn. Ongeveer dertig procent van het Spaanse grondgebied is zo droog, dat het in een woestijn dreigt te veranderen.

Wat zijn woestijnen?

Woestijnen zijn gebieden met verarmde aarde in warme, droge streken waar minder dan tweehonderd millimeter neerslag per jaar valt. De temperaturen kunnen overdag tot veertig graden oplopen en dalen ’s nachts tot rond het vriespunt. Vaak stellen we een woestijn als een grote zandvlakte voor. Natuurlijk zijn er woestijnen met zandduinen, maar de meeste woestijnen hebben een andersoortige bodem.

IS EEN WOESTIJN DOOD GEBIED?

Nee, dat is het zeker niet. Het leven concentreert zich bij de oasen, maar ook de rest van de grond is niet geheel onvruchtbaar want na een regenbui, die altijd zeer heftig is, kan je er zelfs groen zien opkomen. Echter, de oorspronkelijke begroeiing is grotendeels verdwenen en wat er van is overgebleven wordt niet meer beschut. Door de heftigheid van de regen neemt de erosie van de bodem toe. Er leven ook dieren in een woestijn, de kameel en de dromedaris zijn de bekendste voorbeelden. Zij kunnen lang zonder water en hun aanpassing aan hun omgeving gaat zo ver dat ze instinctief zuinig met de karig aanwezige begroeiing omgaan.

WERELDWIJD ZIJN ER DROGE STREKEN

• Niet alleen in Spanje groeit de woestijn. Droogte en voortschrijdende woestijnvorming zijn problemen waarmee gebieden wereldwijd te maken hebben. Volgens schattingen van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties treffen deze problemen momenteel bijna 25 tot 30 procent van het landoppervlakte in de wereld en tussen de 1,2 en 2 miljard mensen in ten minste honderd landen. Veel probleemgebieden liggen met name in de armste ontwikkelingslanden. Naarmate de woestijnvorming toeneemt, neemt ook de armoede en honger in de wereld toe. Land gaat verloren voor landbouw. Het productiviteitsverlies is geschat op 64 miljard Amerikaanse dollar tegen prijzen uit 2006.
• Ook zal er gedwongen migratie nodig zijn omdat het moeilijk leven is in een woestijngebied en dat leidt vaak tot conflicten.
• Doordat grote gebieden praktisch kaal worden zal het ecosysteem aarde op niet te voorspellen wijze veranderen.

WAARDOOR ONTSTAAT EEN WOESTIJN?

• Een Afrikaans landbouwkundige geeft de volgende definitie: woestijn is de uitslag op de huid van onze planeet waar deze verkeerd is behandeld. De mens wordt door deze deskundige als veroorzaker van het probleem gezien.
• Het ontstaan van een woestijn is het gevolg van vele factoren. De interactie tussen de natuurlijke processen en het gebruik van de grond spelen een belangrijke rol.
• Enkele factoren die bij woestijnvorming een rol spelen:

1. Opwarming van de aarde Door de opwarming van de aarde, mede door de mens veroorzaakt, ontstaat er een verhoging van de verdamping. Rivieren en ondergrondse bronnen produceren minder water.
2. Monocultuur Eenzijdige uitputting van de bodemvruchtbaarheid door monocultuur.
3. Overbeweiding Een woestijn wordt meestal begrensd door de woestijnsteppe, een gebied dat zeer kwetsbaar is voor overbeweiding. De begroeiing wordt vernield doordat boeren hun dieren door gebrek aan alternatieven daar laten grazen.
4. Kappen van regenwouden Het kappen van de bomen maakt ook een einde aan de plantenwereld er onder. De bodem zal eroderen en op den duur zal er woestijn overblijven.
5. Bosbranden Door toenemende droogte zullen bossen minder snel herstellen.6. Vervuiling Begroeiing wordt beïnvloed door giftige stoffen.

TERUGDRINGEN VAN DE WOESTIJN

• SPANJE

De wereldwijde klimaatverandering waarvan woestijnvorming één van de gevolgen is, heeft de aandacht van de overheden. In Spanje bijvoorbeeld bestaat er een nationaal plan ter bestrijding van woestijnvorming.

• CHINA

Er komt ook goed nieuws uit China. De Chinese overheid investeert per jaar twee miljard dollar in groenprojecten en probeert akkerland in bossen om te zetten. Per jaar neemt de woestijn met 1283 vierkante kilometer af, terwijl de toename in de jaren negentig nog 3436 vierkante kilometer per jaar was.

• VERDRAG

Er is een Verdrag van de Verenigde Naties ter Bestrijding van de Woestijnvorming aangenomen op 17 juni 1994. Dit Verdrag kan alleen effect hebben als er duurzame oplossingen gevonden worden die daadwerkelijke worden uitgevoerd.

• NEDERLAND

Ofschoon wij ons niet kunnen voorstellen dat er in Nederland een woestijn zal ontstaan, wordt er in ons waterrijke land wel over dat milieuprobleem nagedacht. Pieter Hoff, een Nederlander, bedacht de WaterBoxx. De WaterBoxx is ontworpen om planten en bomen te ondersteunen bij hun overleving onder moeilijke omstandigheden. Hij deed er een succesvolle proef in de Marokkaanse Sahara mee. Dit, en de andere voorbeelden laten zien dat er aan oplossingen wordt gewerkt. Terugdringing van de woestijn hoeft niet altijd een fata morgana te blijven.

Groene muur

(Toevoeging 19 juni 2010) Er is nog meer goed nieuws. Er is door de Wereldbank 96 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een "groene muur". Voor dat geld worden er bomen geplant die de erosie van de bodem moeten vertragen. Bomen houden wind tegen en houden het water in de bodem vast. Het is de bedoeling dat de groene muur zo'n 7100 kilometer lang wordt. Hij gaat door elf Afrikaanse landen lopen, van Senegal tot Djibouti.