Steely Dan leeft voort

Inleiding

Het feit dat Steely Dan zich vernoemd heeft naar de dildo die figureert in William S. Burroughs' klassieke roman Naked Luch zou de argeloze geïnteresseerde zomaar op het verkeerde been kunnen zetten. We hebben hier echter niet te maken met een band die dwarse punk, metal of avant-garde speelt, maar strak gestileerde jazzpop die in de jaren zeventig van de vorige eeuw zowel artistiek als commercieel gezien een absoluut hoogtepunt beleefde. Ondanks, of misschien wel net dankzij, de tragische dood van kernlid Walter Becker staat deze illustere groep weer volop in de belangstelling.

Begin

We hoeven er geen doekjes om te winden. Steely Dan is toetsenist/zanger Donald Fagen en gitarist/zanger Walter Becker Hoewel de band in zijn begindagen naast dit tweetal bestaat uit drummer Jim Hodder, gitarist Danny Dias, zanger David Palmer en (af en toe) steelgitarist Jeff "Skunk" Baxter is dit duo veantwoordelijk voor de composities en maakt zowel artistiek als algemeen de dienst uit. Een geniaal initiatief van producer Gary Katz die het soms samen, dan weer afzonderlijk opererende duo begin jaren zeventig bij elkaar bracht.

Can't Buy A Thrill

Het eerste album Can't Buy A Thrill uit 1972 is meteen een blauwdruk voor al het latere werk dat deze legendarische groep de komende jaren zal afleveren. Een mengeling van pop, jazz, funk en blues, voorzien van spitse, soms cryptische, maatschappijkritische teksten, bovendien gevat in een akelig perfecte productie. Hoewel critici beweren dat hun typische geluid pas jaren later echt uitgekristalliseerd is, blijft dit album voor de fans van het eerste uur toch hun allerbeste. De waarheid zal zoals altijd wellicht in het midden liggen, maar prachtige liedjes als Do It Again, Reelin' In The Years en Dirty Work hebben tot op de dag van vandaag nog niks aan zeggingskracht verloren.

Albums

Met Rikki Don't Lose That Number scoort Steely Dan in 1972 een monsterhit die tot op heden nog vaak als arbeidsvitamine dienst doet. De op hun debuut volgende albums worden echter steeds meer gepolijst en gestileerd. Countdown To Ecstacy uit 1973 is tekstueel harder van toon en geeft een kijkje in de keuken die Steely Dan qua stijl in toekomst gaat bestieren. Op de volgens sommigen sleutelplaat in hun oeuvre genoemde Pretzel Logic heeft de band haar signature sound vervolmaakt, wordt hun herkenbare stijl teruggebracht tot drie minuten durende popsongs en klinkt het gezelschap op zijn best.

Ruzie

Fagen en Becker hebben hun muzikale biotoop gevonden. Maar de andere bandleden beginnen te morren. Met reden want de twee songschrijvers vertoeven het liefst in de studio om hun sound te verfvolmaken en treden het liefst zo min mogelijk op. Hun inkomen is immers verzekerd via de de royalties die ze voor de liedjes krijgen, maar een muzikant die enkel afhankellijk is van het live-spelen schiet daar verder niks mee op. En zo wordt de vaste band medio jaren zeventig opgeheven en werkt het paar apart van dan af aan enkel nog met sessiekrachten.

Breuk

Met lange tussenpozen maakt het duo nog een aantal interessante platen, al merken sommige kritikasters op dat, hoewel hun werk steeds perfecter gaat klinken, de ziel er zo langzamerhand wel uit is. En dan is er nog het bekende probleem van twee kapiteins op een schip, Fagen en Becker hebben allebei een afwijkende mening over de te volgen muzikale koers wat er uiteindelijk toe leidt dat de band, welliswaar nooit officieel ontbonden, sinds begin jaren tachtig een comateus bestaan leidt. Beide heren maken wel nog soloalbums waarvan Fagen's Nightfly het meest succesvol is.

Comeback

En dan plots, twintig jaar na hun studio-album Gaucho verschijnt uit het niets het veelzeggendgetitelde Two Against Nature. Steely Dan is terug op het front en sleept met zijn nieuwe plaat zelfs een paar Grammy's in de wacht. Ook gaat het tweetal weer optreden en en doet daarbij ook Europa aan. In de rug gedekt door een sublieme elfkoppige band staan Fagen en Becker diverse malen in Nederland op de planken met als hoogtepunt een optreden tijdens het North Sea Jazz Festival in 2007. Twee jaar later spelen ze ook nog eens succesvol in de HMH (tegenwoordig AFA) in Amsterdam.

Epiloog

Juli 2017 moet Walter Becker op doktersadvies verstek laten gaan tijdens een aantal optredens van de band in Amerika. Volgens Fagen gaat het om een aantal routine onderzoeken en zal zijn partner hopelijk spoedig weer aan het muzikale front verschijnen. Het mag helaas niet zo zijn. Zondag 3 september 2017 komt Walter Becker te overlijden. De doodsoorzaak wordt niet bekend gemaakt. Op de bandwebsite schrijft Fagen dat hij de erfenis van Steely Dan en Walter Becker altijd in ere zal houden. Dat blijken geen loze woorden te zijn want alle geplande optredens van de band gaan gewoon door.