Psoriasis: te behandelen
Psoriasis en behandeling
Alhoewel de oorzaak nog steeds niet helemaal bekend is, probeert men met medicatie toch de psoriasispatiënt te helpen. Deze medicatie pakt de gevolgen van de ziekte aan maar dus niet de ziekte zelf. Met andere woorden: geen enkele behandeling garandeert blijvende genezing! Bovendien: medicatie voor patiënt A helpt daarom nog niet bij patiënt B.
Behandelingswijzen bij psoriasis
- Sommige behandelingen zijn er vooral op gericht om de huid tijdelijk te 'reinigen', andere zijn er meer op gericht om de ziekte onder controle te houden en opstoten te voorkomen.
- Doorgaans zal men, in functie van de ernst van de psoriasis, beginnen met de lichtere behandelingen en zo nodig geleidelijk aan overschakelen op een andere behandeling.
- Men kan soms beter resultaat halen door combineren (2 of meer behandelingen tegelijkertijd) en roteren (de behandelingen afwisselen).
- Er zijn 4 grote categorieën van behandelwijzen:
A. Lokale of topische behandelingen
Algemeen: zalven, crèmes, lotions op bais van teer (verouderd), anthralin (verouderd), cortisone en vitamine D3.
- Teer (koolteer of van minerale of plantaardige oorsprong) is een (verouderd) product dat nog wordt gebruikt in shampoos en diverse zalven, meestal in combinatie met andere stoffen. Teer verhoogt de gevoeligheid voor de zon. Bovendien kleurt het de kleren en kan het huidirritatie geven.
- Vitamine D3
- Calcipotriol en calcitriol zijn synthetische vormen van vitamine D3 die de aanmaak van huidcellen afremmen. Het is een effectief maar traagwerkend product. Wordt meestal toegepast in combinatie met andere behandelingen. Wordt niet gebruikt in het gezicht, noch bij kinderen. Nadelen: calcipotriol kan de huid irriteren, vooral in het begin van de behandeling. Het middel moet 2 maal daags op de plekken worden aangebracht.
- Anthralin: is een oud product dat gebruikt wordt voor milde tot matige psoriasis, soms in combinatie met lichttherapie. Het kleurt de huid en de kleren en kan huidirritatie geven. Contact met ogen en slijmvliezen moet worden vermeden.
- Salicylzuur: producten op basis van salicylzuur - soms in combinatie met andere producten - vergemakkelijken het loskomen van de witte schilfers waardoor de werking van andere geneesmiddelen wordt verbeterd. Mag niet toegepast worden op grote lichaamsoppervlakken, noch bij kinderen.
- Cortisone en afgeleiden: Cortisonederivaten vormen een basisbehandeling, vaak in combinatie met salicylzuur, anthralin of koolteer. Ze zorgen voor een onstekingsremming en afname van de dikte van de psoriasis plekken. Vaak lukt het om met sterke corticosteroiden de huid vrijwel geheel rustig te krijgen. Cortison is een natuurlijk hormoon dat geproduceerd wordt door de bijnieren maar wordt ook synthetisch aangemaakt. Het gebruik is afhankelijk van de ernst van de psoriasis, de plaats van de letsels en de leeftijd van de patiënt. Vermits deze geneesmiddelen ernstige bijwerkingen kunnen veroorzaken, moet het gebruik steeds gevolgd worden door de arts en mogen ze slechts tijdens beperkte periodes worden aangewend.
B. Lichttherapie
- PUVA (pil + belichting): dit is een behandeling waarbij ultraviolet licht wordt gecombineerd met een geneesmiddel (psoraleen) dat de huid gevoeliger maakt voor UVA-licht. Door het ultraviolet licht wordt de celgroei beinvloed, evenals de ontsteking van de huid. Puva heeft bij de meeste psoriasispatiënten een gunstig effect dat echter slechts tijdelijk is. Omwille van de bijwerkingen (versnelde huidveroudering, huidkanker, oogbeschadiging…) wordt deze therapie slechts toegepast bij ernstiger vormen van psoriasis en voor een beperkte duur. Mag niet worden toegepast tijdens zwangerschap.
- UVB : bij deze behandeling wordt de huid blootgesteld aan een specifieke golflengte van UV-licht, namelijk UVB. Het is een relatief veilige methode zonder de risico's van PUVA-therapie. Na een eerste intensieve behandeling van enkele weken kan overgeschakeld worden op een onderhoudsbehandeling.
- Laser: de X-trac laser biedt voor de behandeling van psoriasis een veelbelovende toepassing van lasertechnologie aan. Het laserlicht wordt in een zeer hoge dosis op enkele actieve plaques van enkele cm groot geconcentreerd. Door die hoge dosis worden enkel deze plaatsen op de huid tot genezing gebracht en wordt het risico om de huid te beschadigen, verminderd. Deze therapie zou vooral interessant zijn voor gelokaliseerde, hardnekkige psoriasis van het plaque type. Mensen met een middelmatige aandoening van psoriasis vulgaris stellen meestal een wezenlijke verbetering van de toestand van de huid na slechts 4 à 10 behandelingen met de Xtrac laser vast. In enkele gevallen zag men reeds een duidelijke verbetering na slechts 1 behandeling. Het bereikte resultaat na behandeling kan meer dan 6 maanden behouden blijven. De therapie heeft geen extra crèmes of enige andere medicatie nodig.
C. Systemische behandeling
Bij ernstige vormen van psoriasis die niet met lokale middelen of lichttherapie onder controle kan worden gebracht zal de dermatoloog een systemische therapie voorstellen. Controle en begeleiding van deze therapieen horen altijd door de medisch specialist te worden uitgevoerd. Er komen de laatste tijd steeds meer geneesmiddelen op de markt. De meest gebruikte zijn:
- Methotrexaat: wordt bij de behandeling van kanker gebruikt. Het verhindert de vermenigvuldiging van cellen. Het is een doeltreffend product maar wordt, omwille van de bijwerkingen, slechts gebruikt bij ernstige vormen van psoriasis die niet vatbaar zijn voor andere behandelingen. Het kan oraal of via een inspuiting worden gegeven. Bijwerkingen zijn o.m. misselijkheid, moeheid, verlies van eetlust, bloedarmoede, lever- en nierschade, enz. Het mag nooit aan zwangere vrouwen worden gegeven. Bij gebruik door jonge vrouwen moet gezorgd worden voor een effectief voorbehoedsmiddel. Het mag niet gecombineerd worden met diverse geneesmiddelen zoals aspirine en andere ontstekingsremmers en de meeste antibiotica.
- Retinoïden zijn synthetische afgeleiden van vitamine A. Het enige product op de Belgische markt voor de behandeling van psoriasis is acitretine. Het mag alleen bij de zwaarste vormen van psoriasis worden gebruikt en onder stricte medische controle. Mogelijke bijwerkingen zijn hoofdpijn, een droge mond, spierpijn, lever- en nierbaschadiging. Het is zeer giftig voor de foetus. Zwangere vrouwen mogen het niet gebruiken. Het moet steeds gecombineerd worden met een voorbehoedsmiddel, tot 2 jaar na gebruik van het product. Mag niet gecombineerd worden met vitamine A en alcohol en met de meeste antibiotica.
- Cyclosporine: wordt gebruikt voor ernstige vormen van psoriasis die niet reageren op andere behandelingen. Omwille van de bijwerkingen (o.m. verhoogde bloeddruk, nierbeschadiging) mag het slechts gedurende beperkte periodes worden gebruikt. Regelmatige controle van bloed en bloeddruk is nodig. Nooit in combinatie met onstekingsremmers, aspirine, de meeste antibiotica enz...
D. Alternatieve therapiën/huidverzorging
- Climatotherapie: zonlicht heeft een gunstig maar tijdelijk effect op de psoriasisletsels. Dat heeft ook geleid tot speciale behandelingsprogramma's in combinatie met erg zout water, bv. aan de Dode Zee. Dit is een dure, maar wellicht aangename en blijkbaar ook effectieve behandeling die de huiduitslag tijdelijk kan terugdringen.
- Dieet: er bestaat geen enkele aanwijzing dat het dieet enige invloed zou hebben op psoriasis, al zouden sommige mensen zich wel beter resp. slechter voelen na het eten van bepaalde voedingsproducten. Algemene richtlijnen - buiten een gezond en evenwichtig dieet - kunnen niet worden gegeven.
- Vitamines en voedingssupplementen: ook hiervoor bestaat er geen enkel bewijs dat vitamines of andere voedingssupplementen enig effect hebben op psoriasis. Er bestaan wel enkele studies die suggereren dat visolie en supplementen op basis van teunisbloemolie een gunstig effect zouden hebben, maar de bewijzen blijven zwak.
- Homeopathie/acupunctuur: er zijn tot nu toe geen degelijke studies bekend die enig effect van homeopathie of acupunctuur op psoriasis aantonen.
- Meditatie/Relaxatie: vermits stress psoriasisopstoten kan uitlokken of verergeren, kan het zinvol zijn om relaxatietechnieken aan te leren om stress onder controle te houden. Studies hebben aangetoond dat relaxatie- en stressbeheersingstechnieken het effect van meer traditionele behandelingen kan versterken. Er zijn ook enkele studies gepubliceerd die een positief effect van hypnose suggereren.
- Huidverzorgingsproducten: er bestaan tientallen huidverzorgingsproducten, vaak op basis van plantaardige olieën zoals Aloë, jojoba, toverhazelaar, enz, die aangeprezen worden voor psoriasisletsels. Hiervoor bestaan geen afdoende bewijzen maar de vochtinbrengende eigenschappen van deze producten kunnen wel een verzachtend effect hebben. Bij het baden verdient badolie en badzout de voorkeur op badschuim die de huid kan uitdrogen.
Nieuw veelbelovend geneesmiddel tegen psoriasis?
- Twee nieuwe studies bij bijna 2000 patiënten met milde tot ernstige psoriasis tonen aan dat het nieuwe geneesmiddel ustekinumab zeer effectief is om de ziekte onder controle te houden, nauwelijks bijwerkingen heeft en gemakkelijk in het gebruik is dan de bestaande middelen. De studies verschenen in The Lancet.
- Ustekinumab wordt ingespoten: de eerste twee dosissen met een maand interval, en dan om de drie maanden.
- Bij 9 op de 10 behandelde patiënten heeft het produkt een gunstig resultaat, met een gemiddelde verbetering van de symptomen met 75% na één jaar.
- Momenteel onderzoekt het Europese Geneesmiddelenagentschap (EMEA) een aanvraag om het geneesmiddel op de Europese markt te kunnen introduceren.
Links
Shopping: en
Andere artikelen over psoriasis: