Wat is een coloscopie of colonoscopie

Inleiding

In een ziekenhuis worden tientallen verschillende onderzoeken uitgevoerd op veel verschillende afdelingen zoals gynaecologie en neurologie. Een andere afdeling is de endoscopieafdeling. Daar wordt onder andere een colonoscopie uitgevoerd. Dat is een inwendig dikke darmonderzoek. Maar waarom zou je dit onderzoek later uitvoeren en hoe gaat het precies in zijn werk?

Wanneer en waarom een colonoscopie

Bij het ervaren van sommige klachten is het verstandig om een colonoscopie aan te vragen. Er kunnen dan namelijk dingen mis zijn met je dikke darm die alleen door een arts goed en blijvend te verhelpen zijn. De symptomen/klachten:

● Anale bloedingen

● Terugkerende obstipatieklachten (moeite met poepen), vooral als je hier al eens voor bent behandeld.

● Terugkerende darmklachten, zoals buikpijn, krampen of een vreemde ontlasting, vooral als je hier al eens voor behandeld bent.

Ook raden artsen vaak aan mannen boven de 50 aan om jaarlijks een colonoscopie te laten uitvoeren. Dit is puur uit voorzorg en controle. Mannen boven de 50 sterven namelijk vaker aan darmkanker dan andere groepen Nederlanders. Darmkanker dient, net als de andere soorten kankers, vroeg opgespoord te worden om een goede genezing en revalidatie in gang te kunnen zetten. Het jaarlijks laten uitvoeren van een colonoscopie is dus belangrijk. De bovenstaande symptomen kunnen echter voor iedereen, ongeacht leeftijd of geslacht, een reden zijn om deze handeling uit te laten voeren.

Voorafgaand aan de handeling

De informatie in de volgende twee kopjes zijn hoofdlijnen. De colonoscopie kan in werkelijkheid op een net iets ander wijze worden voorbereid. Dit verschilt per patiënt.

Twee dagen voor het endoscopische onderzoek (een inwendig onderzoek dus) krijgt de patiënt laxerende middelen van de dokter. Hierdoor worden de darmen mooi schoongemaakt. De ontlasting kan door deze medicatie namelijk makkelijker het lichaam en de darmen verlaten. Voorbeelden van laxerende middelen zijn magnesiumsulfaat en bisacodyl.

De dag voordat het onderzoek wordt uitgevoerd dienen de darmen nog schoner gemaakt te worden. Dat wil zeggen dat de patiënt nog meer laxerende middelen in moet nemen, in dit geval dranken. Deze drank wordt vaak onder de naam Klean Prep aangeboden. Hierdoor gaat uiteindelijk de ontlasting alleen nog maar uit water bestaan, mits de patiënt het middel verspreid over de dag neemt. Ook mag de persoon bij wie de colonoscopie uitgevoerd zal worden bepaalde soorten drank en voedsel niet meer consumeren. Sommige mensen kunnen niet goed tegen het innemen van de grote hoeveelheden Klean Prep, ze gaan er bijvoorbeeld van braken.

Dan is uiteindelijk de dag van de colonoscopie aangebroken. Deze dag mag er niks meer worden gegeten of gedronken. Soms hoeft deze regel niet zo streng nageleefd te worden en mag de patiënt een tijdje voor het onderzoek nog een kleine hoeveelheid water drinken. Bij mensen wie de Klean Prep voor problemen heeft gezorgd, wordt een groot aantal uren voor het onderzoek een maagsonde toegediend, zodat de darmen toch schoon genoeg zijn.

Uitvoering van de colonoscopie

De patiënt wordt eerst naar de zogenaamde scopiekamer gebracht: de kijkkamer. Hier gaat het onderzoek plaatsvinden. Zoals bij vele ingrepen staat er een onderzoekstafel voor de patiënt klaar. Op de linkerzijde moet de patiënt gaan liggen. De patiënt krijgt nog een rustgevend (dus geen verdovend) middel binnen voordat het echte onderzoek kan beginnen.

Dan wordt de colonoscoop via de anus het lichaam binnengebracht. De colonoscoop is een goed buigbare soort stang met een cameraatje aan het uiteinde. Hiermee kan de binnenkant van de darmen goed bekeken worden. Om de darmwanden nog beter zichtbaar te maken, wordt er wat lucht ingeblazen. Dit kan wat pijnlijk zijn. De rest van het onderzoek is meestal goed uit te houden.

De colonoscoop kan relatief ver in het lichaam worden gebracht, vaak tot het begin van de dikke darm. In een klein deel van de gevallen (zo’n 10%) geraakt de colonoscoop niet zo ver. Wanneer dit het geval is, kan besloten worden om een röntgenfoto te laten maken van het niet te bezichtigen deel. Vaak heeft het onderzoek een duur van maximaal zo’n 30 minuten.

Een colonoscopie wordt niet zomaar voor niks uitgevoerd. In eerste instantie wordt er gekeken of er iets mis is met de darmen van de patiënt. De persoon kan onder andere last hebben van poliepen in de darm. Dit is een gezwel dat zo groot kan worden dat het de hele darm kan blokkeren. Om dit te voorkomen, haalt de internist (of mdl-arts of endoscopieverpleegkundige) de poliep ter plekke weg.

Verder kan het nog voorkomen dat het weefsel of slijmvlies van de darmwand er afwijkend of vreemd uitziet. De arts verwijderd dan een stukje van dit uit de darmwand om het vervolgens nauwkeurig te onderzoeken. Bij deze handeling ontstaat vaak een kleine bloeding maar veroorzaakt geen andere en/of blijvende problemen.

Na het onderzoek

Omdat een patiënt niet wordt verdoofd tijdens deze ingreep, hoeft hij of zij vaak niet lang in het ziekenhuis te blijven na de colonoscopie. Hij moet wel even bijkomen. De dokter komt al snel naar de patiënt toe om te praten over wat hij al dan niet heeft gevonden in de darmen van de man of vrouw. De arts wil graag dat daar een begeleider voor de patiënt bij is, aangezien de patiënt door de toegediende middelen nog wat vergeetachtig kan zijn.

Het ligt aan de onderzoeksresultaten wat de vervolgstappen zullen zijn. Bij een deel van de patiënten is alles oké, terwijl anderen een uitgebreide behandeling tegen de gevonden kwalen zullen moeten ondergaan.

Eventuele complicaties

Net als alle andere lichamelijke ingrepen en onderzoeken is ook de colonoscopie niet geheel zonder risico op complicaties uit te voeren. Sommige patiënten kunnen na het onderzoek last krijgen van ernstige buikkrampen, hoge koorts of het verlies van een grote hoeveelheid bloed. Dit is niet normaal en er moet dus spoedig weer contact opgenomen worden met een maag-darm-leverarts.

De kans op grotere complicaties is miniem: 1 op 500 mensen krijgt er last van. Er is kans op problemen met de ademhaling of de hartfunctie. Dit is het gevolg van het kalmeringsmiddel. De artsen letten echter de hele tijd goed op deze functies en voorkomen dat de problemen uit de hand lopen.

Een andere complicatie die kan ontstaan is perforatie. Hierbij maakt een arts per ongeluk een klein gaatje of scheurtje in de darmwanden. De kans op perforatie wordt vergroot wanneer de wand veel poliepen bevat of ontstoken is. Dan is deze namelijk kwetsbaarder. Koorts en (ernstige) buikpijn kan door perforatie ontstaan. De patiënt moet sowieso weer opgenomen worden in het ziekenhuis om hiervoor behandeld te worden. Soms is er zelfs nog een operatie nodig.

Conclusie

Een colonoscopie is een onderzoek naar de binnenzijde van de darmen. Hierbij wordt gekeken naar afwijken of uitstulpingen in de wanden. De uitstulpingen kunnen ter plekke worden weggehaald. Het is verstandig om een colonoscopie te laten uitvoeren wanneer je last hebt van anale bloedingen, moeite hebt met poepen of ernstige buikkrampen ervaart. Ook mannen die minimaal de leeftijd van 50 jaar hebben bereikt, doen er goed aan om eens per jaar een dergelijk onderzoek te laten uitvoeren.

Bronnen afbeeldingen: Wikimedia Commons, Kd4ttc, Abigor