Welk belang heb ik

Belang

Bij alles wat mensen doen hebben ze een belang. Soms is dat belang overduidelijk, soms is het volledig obscuur. Dat belang kun je op twee niveaus terugvinden. Het eerste niveau is dat van de buitenwereld. Het tweede niveau is het persoonlijke belang . Hoewel misschien moet ik het niet persoonlijk belang noemen. Want veel persoonlijk belang blijkt vaak meer op het niveau van de buitenwereld te liggen dan op het niveau van het innerlijk, tenminste als je mensen er naar vraagt.

Index

Eigenbelang

Als we het hebben over “belang ergens bij hebben,” dan denken we vaak meteen aan eigenbelang. Iets wat we heel egoïstisch vinden, want we vinden dat mensen altruïstisch moeten zijn. Waarbij we dan meteen vergeten om ons af te vragen wat ons belang is bij onze

behoefte dat anderen altruïstisch zijn.

Het vaakst hebben we het over egoïstisch eigenbelang als het gedrag van de ander ons hindert. Iemand die voordringt in de rij bij de kasse, doet dat uit eigenbelang en is een egoïst. Ook al heeft de persoon maar één boodschap en net een telefoontje gehad dat zijn moeder in het ziekenhuis ligt. Wat hier blijkbaar gebeurt, is niet dat de persoon zijn eigenbelang nastreeft, maar dat hij ons kwetst met zijn gedrag. Waarbij je dan meteen de vraag kunt stellen:

Wat is ons belang bij ons gekwetste ego?

Want waarom voelen wij ons gekwetst door het gedrag van een ander? Wat is ons belang bij het laten bepalen van onze waarde door anderen? Je zou de persoon toch ook gewoon kunnen aanspreken op zijn gedrag als je dat vervelend vindt.

We zouden ons dus af moeten vragen wat ons belang is bij de behoefte dat anderen ons vragen of ze voor mogen in de rij? Vaak komen we dan niet verder dan een aangeleerde regel:

"Het is onbeleefd om voor te dringen."

Maar wat het belang achter die regel is weten we niet. We passen hem echter wel voortdurend toe op mensen die voordringen. Want plots is de ander een hork, een ***** of een ***. Maar we vragen ons vervolgens niet af welk eigenbelang er achter ons “schelden” zit. Het enige dat we merken is dat het ons een beetje oplucht.

Index

Soorten belang

Eigenlijk is er maar één soort belang, namelijk eigenbelang. Maar als je naar situaties gaat kijken waarin je belangen probeert vast te stellen, dan kom je natuurlijk uit op verschillende soorten. Zo zal iemand die in een barruzie zijn vriend helpt dat in het belang van zijn vriend doen en toch zit er een eigenbelang in. Want als hij ooit eens in een ruzie terecht komt, dan zal hij verwachten dat zijn vriend hem helpt. Ook al speelt dat op het moment dat hij zijn vriend helpt helemaal niet door zijn hoofd. Wat eerder door zijn hoofd speelt is een regel, dat je je vrienden helpt of dat nu uit eigenbelang is of niet. Dat hij je op de vraag:

"Waarom help je je vriend?"

als antwoord geeft:

"Dat hoort toch zo, je hoort je vrienden te helpen."

betekent niet dat er geen eigenbelang aan vastzit. Wat dat antwoord duidelijk maakt, is dat we eigenbelang zo iets negatiefs vinden dat we het graag verbergen onder iets wat we als positief beoordelen:

Anderen helpen

Dat het eigenbelang echter prevaleert zien we als die vriend bedreigd wordt met een vuurwapen,

Vogelhuisjes

dan zullen er niet veel vrienden zijn die voor de loop van het vuurwapen zullen gaan staan. Dan zie je iedereen zelfs proberen om onzichtbaar te worden en uit de buurt van het vuurwapen te blijven.

⬇ Index

Sociale groep

Je directe sociale groep helpen is dus het eerste soort belang, na eigenbelang, dat we kennen. Binnen dit soort belang valt ook de eigen familie en de buren. Dat het helpen van buren vaak ook eigenbelang is, is nog duidelijker omdat er een grote mate van voor wat hoort wat in zit. Zo gaan we gezellig bij elkaar op visite en op verjaardagsfeestjes en lenen we elkaars spullen. Maar we verwachten wel dat de buren dat ook bij ons doen. We kunnen er zelfs behoorlijk van overstuur zijn als onze buren wel op onze feestjes komen en onze spullen lenen, maar zelf nooit thuis geven. Maar ook als onze buren alleen maar uitdelen voelen we ons niet op ons gemak. Dan wordt er ook geroddeld over die rijke opschepperige buren.

⬇ Index

Politieke groep

Een volgende belang dat we kennen, zijn politieke belangen. Daarbij gaat het in essentie over het formuleren van argumenten die de belangen van de politieke partij goed naar voren brengen en die het realiseren van plannen mogelijk moet maken. Binnen de politiek kennen we dan verschillende niveaus:

Plaatselijk
Provinciaal
Landelijk
Transnationaal/bilateraal
Internationaal/multilateraal

Binnen de politiek wordt vaak geprobeerd om zo goed mogelijk alle belangen van alle partijen samen te brengen. Maar ook achter het bij elkaar brengen van al die belangen van de verschillende partijen zit eigenbelang. De onderhandelaars hebben er namelijk zelf belang bij om het zo goed mogelijk te doen. Want hoe beter een onderhandelaar zijn werk doet, hoe groter de kans dat hij zijn baan mag houden en de volgende keer weer gevraagd zal worden. Vervolgens maakt hij of zij bij ieder succes weer meer kans om te stijgen in de hiërarchie van de politieke partij.

De kunst van een politicus is dus om zijn eigenbelang te realiseren door de belangen van zijn partij of land zo goed mogelijk te vertegenwoordigen.

⬇ Index

Beschaafde politicus

Zelfs het vriendelijke en beschaafde gedrag van een politicus als Job Cohen komt voort uit eigenbelang. Welk belang dat is zullen we nooit met zekerheid kunnen zeggen, maar het is er wel. Zo zou het kunnen dat Job Cohen beschaafd blijft, maar standvastig, omdat hij veel te veel stress ervaart als hij volgens vuile politieke spelletjes de belangen van zijn partij vertegenwoordigd. Of zijn belang ligt op de lange termijn. Door beschaafd te blijven en niet mee te doen aan vuile politieke streken krijgt het publiek een positief beeld van hem als politicus en zijn partij en zullen er steeds meer mensen die een schone politiek willen op Job Cohen en zijn partij stemmen. Dat leidt dan tot de grootste politieke partij van Nederland en het premierschap. Want de meeste mensen willen tenslotte op een nette manier hun eigenbelang nastreven, al was dat alleen maar omdat je elkaar in de toekomst nodig hebt.

⬇ Index

Goed voelen

Wolken

Uiteindelijk zit er dus achter alles wat we doen een eigenbelang. Waarbij het belangrijkste doel van dat eigenbelang gevonden kan worden in het creëren van een goed gevoel over onszelf. Terwijl ons volgende doel dan is dat iedereen zich goed kan voelen over zichzelf. Vandaar ook dat we het geweldig vinden als we ons eigenbelang van een goed gevoel kunnen realiseren via het anderen een goed gevoel geven.

De beste vraag die je dan ook kunt stellen bij het gedrag van anderen is dan ook: