Wat is het confessionalisme

Inleiding

In Nederland zijn veel verschillende politieke partijen. Al deze partijen hangen een andere politieke stroming aan. Een van deze stromingen is het confessionalisme. Wij kennen in Nederland twee verschillende politieke takken die het confessionalisme aanhangen: een christendemocratische tak en een orthodoxchristelijke tak. Maar wat is het confessionalisme eigenlijk? Wat is het verschil tussen de twee verschillende takken?

Algemeen

Het confessionalisme is een politieke stroming of ideologie die zich laat inspireren door de Bijbel. Dat betekent dus dat het handelen van de politieke partijen die het confessionalisme aanhangen gebeurt op grond van de Bijbel. Religie is een belangrijk begrip bij deze stroming. Nederlandse politieke partijen die het confessionalisme aanhangen zijn bijvoorbeeld het CDA, de CU of de SGP. De SGP wordt in Nederland als meest extreme confessionele partij gezien.

Het confessionalisme is overigens niet alleen op gebied van het christendom actief, ook het Jodendom en de islam kan als confessioneel gezien worden. In Nederland is dat op dit moment niet het geval. 

De christendemocratische tak

Bij de christendemocratie is het evangelie een richtlijn voor het handelen in de politiek. De christendemocraten hechten waarde aan het leergezag van de kerken, maar vinden dat zij alleen aan te spreken zijn op politieke overtuiging, er is dus geen sprake van religieuze overtuigingen. Een duidelijke politieke partij in Nederland die behoort tot de christendemocratische tak is het CDA, het Christen Democratisch Appèl. Deze partij is in 1977 ontstaan uit een samensmelting van de KVP (Katholieke Volkspartij), de ARP (Anti Revolutionaire Partij) en de CHU (Christelijk Historische Unie). Al deze partijen waren ook aanhanger van het confessionalisme. De christendemocratische tak verzet zich zowel tegen liberale opvattingen als socialistische opvattingen. 

De christendemocratie heeft enkele uitgangspunten: 

• Solidariteit. In de Bijbel staat de volgende zin: ‘Heb uw naaste lief zoals ge u zelf liefhebt’. Solidariteit is daarom een belangrijk uitgangspunt van de christendemocratie. Men moet dienstbaar zijn aan elkaar, zowel op nationaal als op internationaal vlak. Ook gaan de christendemocraten ervan uit dat de sterkeren opkomen voor de zwakkeren.
• Christelijk geloof als inspiratiebron. Zoals hierboven al uitgelegd, speelt de Bijbel een belangrijke rol bij confessionele stromingen. Al het politieke handelen van de christendemocratie is te vertalen of is afkomstig uit de Bijbel. Het geloof is een blijft de richtlijn voor het politieke handelen.
• Gespreide verantwoordelijkheid. Niet enkel de overheid is verantwoordelijk voor de gang van zaken in een land, maar ook maatschappelijke organisaties dragen een  verantwoordelijke rol. Voornamelijk levensbeschouwelijke organisaties moeten meer invloed. Het CDA, een christendemocratische partij, hecht grote waarde aan het maatschappelijke middenveld. Zij moeten ook de verantwoordelijkheid nemen waar het nodig is.
• Harmonie, zorg en samenwerking. Iedereen in de samenleving moet zijn of haar eigen verantwoordelijkheid dragen op sociaaleconomisch vlak. Als er conflicten zijn tussen verschillende groepen, bijvoorbeeld tussen werknemers en werkgevers, willen de christendemocraten dat deze op een harmonieuze manier wordt opgelost. Dit wordt met een duur woord ook wel het ‘harmoniedenken’ genoemd. Verder moet er sprake zijn van zorg in de samenleving. De overheid neemt een aantal belangrijke taken op zich, het sociale vangnet. Echter moeten de mensen ook zelf zorgen voor ontwikkeling en ontplooiing. De mens is zelf verantwoordelijk, maar de overheid zorgt voor ondersteuning.
• Rentmeesterschap.  Rentmeesterschap wil zeggen dat we de aarde in bruikleen hebben gekregen van God en dat we het milieu en de natuur moeten blijven beschermen. De wereld moet veilig en leefbaar blijven voor de komende generaties. De mens moet zorgvuldig, zuinig en behoedzaam met de wereld omgaan. Het is immers niet onze eigendom, maar het is een geleend item. 
• Organische maatschappij. Een organische maatschappij gaat ervan uit dat een maatschappij niet bestaat uit enkel individuen, maar juist uit kleinere (of grotere) groepen die verbonden zijn en ieder een eigen functie hebben. Als er een groep zijn werk niet goed doet, is de hele maatschappij instabiel. Het is te vergelijken met de wering van cellen in een lichaam (vandaar ook de term ‘organische’ maatschappij). Wanneer alle cellen gezond zijn, is het lichaam gezond. Maar wanneer er in een van de cellen iets niet goed zit, is het lichaam niet helemaal meer gezond.

De orthodoxchristelijke tak

De orthodoxchristelijke tak van het confessionalisme gaat ervan uit dat de Bijbel de allerhoogste wet is voor het politiek handelen. De standpunten van de orthodoxchristelijke partijen worden volledig gebaseerd op uitspraken uit de Bijbel. Deze partijen vertegenwoordigen het standpunt dat de staat dienaar van God is. De staat is tevens ondergeschikt aan de kerk en het geloof. De overheid moet, als het ware, de godsdienst  bevorderen en aanprijzen. De orthodoxchristelijke partijen volgen de bovenstaande uitgangspunten, maar gaat vaak net iets verder.

De twee bekendste orthodoxchristelijke partijen in Nederland zijn de SGP, de Staatkundig Gereformeerde Partij, en de CU, de ChristenUnie. De SGP is heel erg Bijbelvast en heeft in Nederland een vaste aanhang. De SGP staat achter het idee om de scheiding tussen kerk en staat op te heffen. Er is maar één echte godsdienst en die dient door de staat erkend te worden. Bij de SGP zijn een aantal kenmerken terug te vinden die terug slaan op de Bijbel. Zo mogen vrouwen pas sinds 2006 lid worden van de SGP en is deze partij in sommige gevallen nog vóór de doodstraf. De man moet immers leiden en de vrouw moet dienstbaar kunnen zijn.

De CU is een samensmelting van de partijen de RPF, Reformatorische Politieke Federatie, en het GPV, het Gereformeerde Politiek Verbond. De CU is echter minder orthodox dan hierboven beschreven. Deze partij baseert haar politieke overtuigingen op de Bijbel, maar is daar niet zo extreem in. Wel vindt de CU dat iedere geestelijke of religieuze stroming ruimte moet krijgen om zichzelf te uiten en te ontwikkelen.

Conclusie

Het confessionalisme is een politieke stroming of ideologie die zich laat inspireren door de Bijbel. Er zijn twee verschillende takken: de christendemocratische tak en de orthodoxchristelijke tak. Tot de christendemocraten behoort onder andere het CDA. De SGP en de CU zijn echte orthodoxchristelijke partijen. De christendemocratische partijen hebben de volgende uitgangspunten: solidariteit, christelijk geloof als bron van inspiratie, spreiding van de verantwoordelijkheid, rentmeesterschap, harmonie, samenwerking en zorg, organische maatschappij en zorgzame samenleving. 

Bron afbeelding: Wikimedia Commons, Evert100