inleiding

Cultuur en traditie. Twee prominente woorden in het vocabulaire van Taj Mahal. De autodidactische multi-instrumentalist speelde in zijn vijftig jaar omspannende loopbaan zowat elke muziekstijl van blues tot reggae en calypso tot jazz. Daarnaast deelde hij het podium met o.a. Jimi Hendrix (zie ook: wie is jimi hendrix?), Muddy Waters, Howlin'Wolf en Buddy Guy. Maar wie is de artiest achter dit intrigerende pseudoniem eigenlijk?

Culturele interactie

Henry St. Claire Fredericks, zoals hij echt heet, wordt in 1942 te New York geboren als zoon van een lerares en gospelzangeres uit South Carolina en een pianist en jazzarrangeur wiens wieg op St, Christopher stond, een eiland in het Caribische zeegebied. Hij groeit op in Springfield, Massachusetts. Het culturele bewustzijn wordt hem met de paplepel ingegeven. Muziek is een onlosmakeijk onderdeel van de samenleving waar hij uit voortkomt. De wijk waar hij opgroeit is voor driewkwart zwart, terwijl de rest bestaat uit immigranten uit Azië en alle delen van Europa. Het leven van de kinderen die samen spelen, dansen en muziek maken speelt zich voornamelijk op straat af. Die spontane culturele interactie vormt het fundament voor al zijn latere werk.

Vurig pleitbezorger

De jonge Fredericks volgt een agrarische studie - hij is een vurig pleitbezorger van organische landbouw en veeartsenij - terwijl hij zich als lid van de Pioneer Valley Folklore Society bekwaamt tot musicoloog. Daarbij leert hij zichzelf, naast gitaar en mondharmonica, een twintigtal instrumenten spelen waaronder orgel, duimpiano, banjo, dobro, bas en dwarsfluit. Vanaf het midden van de jaren zestig noemt Henry zich Taj Mahal, naar het mysterieuze mausoleum in de Noord-Indiase stad Agra, en formeert hij samen met Ry Cooder (zie ook: ry cooder etnograaf van de rock) The Rising Sons. Hoewel die collaboratie aanvankelijk redelijk veel succes heeft is ze geen lang leven beschoren, maar vormt ze wel een opstapje voor zijn solocarriere.

Archetypische bluesman

Taj Mahal exploreert aanvankelijk de wortels van de countryblues en raakt in de ban van pioniers als Robert Johnson, Sleepy Joe Estes en Son House (zie ook: wat is blues muziek). Dit verschaft hem al gauw de reputatie van grote vernieuwer van de countryblues. Maar Taj Mahal kent geen grenzen en er is geen muziekstijl waar hij niet mee stoeit. Barrelhouse blues, jazz, r&b, salsa, calypso, reggae, gospel, soul, hij draait er de hand niet voor om. Ook speelt hij vaak traditionele Hawaïaanse muziek van de Amerikaanse eilandstaat waar hij sinds 1981 woont. Hoewel hij nog steeds veel blues speelt wil hij af van het archetypische imago van de countrybluesman die met zijn gitaar in zijn uppie op het podium staat en begint steeds vaker met anderen samen te musiceren.

multi-etnische traditie

Naast de voornoemde Rising Sons had Taj Mahal talloze bands waaronder The Hula Blues Band, The International Rhythm Band, The Taj Mahal Trio en The Phantom Blues Band. Ook zijn albums worden steeds kleurrijker. Zo speelt hij op Senor Blues, dat een hoog soulgehalte kent, samen met een blaassectie, Slaat hij op Mumtaz Mahal het pad van de Indiase muziek in en graaft hij op Kulanjan diep in zijn Afrikaanse roots. Voor Mkutano trekt hij naar Zanzibar, het fascinerende eiland aan de Afrikaanse oostkust. Samen met een omvangrijke groep lokale musici speelt hij hier taarab, de muziek die ooit weerklonk aan het hof van de sultans en vermengt dat met Egyptische en Indiase filmhits en Europese klassieke muziek. Daarmee houdt hij de multi-etnische traditie van het eiland waar Afrika, de Oriënt, India en Europa samenkomen in ere. De plaat klinkt even hypnotiserend als sprookjesachtig.

Academische achtergrond

De kracht van zijn muziek ligt dan ook voor een groot deel aan het feit dat hij zijn academische achtergrond in dienst stelt van expressiviteit, spontaniteit en honger naar muzikaal avontuur al wil een enkele kritikaster daar nog wel eens anders over denken. Voor laatstgenoemden heeft Taj Mahal in interviews steevast een gepast weerwoord. "Sommige mensen zien mij als een soort etnomusicoloog die geen oor heeft voor contemporaine stijlen. Onzin, ik sta open voor alle soorten muziek. Sterker nog, ik zet puristen er toe aan om eens verder te kijken dan hun neus lang is. Wat ik echter niet vaak genoeg kan benadrukken, is het belang van de traditie van waaruit alles voortkomt. Jonge mensen zien vaak een leuk bandje op tv en proberen dat dan exact na te spelen zonder te weten waar de roots liggen. Dat werkt alleen maar averechts. Zonder een gedegen fundament heeft muziek geen ziel.

Epiloog

Zijn muzikale filosofie kent veel navolging. Niet alleen zijn oude maat Ry Cooder, maar ook artiesten als Eric Bibb, Corey Harris, Otis Taylor, Leyla McCalla of Alvin Youngblood weten met hun muziek culturele grenzen te doorbreken. En niet te vergeten de uit Enschede afkomstige, maar sinds jaar en dag in het Oostenrijkse Wenen woonachtige Hans Theessink die wereldwwijd grote faam geniet. Zelf treedt Taj Mahal de laatste jaren veel met bassist Bill Rich en drummer Kester Smith in triovorm op en grijpt hij wat vaker terug naar traditionele countryblues. Een vos verliest echter wel zijn haren, maar niet zijn streken. Zijn avontuurlijke geest is nooit ver weg. Luister wat dit betreft maar naar zijn meest recente album TajMo dat hij opnam samen met muzikale geestverwant Keb' Mo'.

selectieve discografie

• Taj Mahal (1967)
• The Natch'l Blues (1968)
• Giant Steps/The Ole Folks At Home (1969)
• Mo' Roots (1974)
• Music Fuh Ya' (1976)
• Taj (1987)
• Mumtaz Mahal (1995)
• Senor Blues (1997)
• Hanapepe Dream (2001)
• Mkutano (2005)
• Maestro (2008)
• TajMo (Met Keb' Mo' - 2017)

Fotobron:

http://commons.wikimedia.org/wiki/category:Taj Mahal (musician)