Het egocentrische effect van Goden

God en egocentrisme

Voor de meeste mensen is god een onzelfzuchtig wezen dat ons de mogelijkheid heeft gegeven om te bestaan. Maar als je kijkt naar de regels die de meeste goden mensen opleggen, dan zijn de meeste goden zelfzuchtige wezens. Zo dien je ze te aanbidden. Je dient hun regels te volgen als je je beloning wilt krijgen. Je moet je leven door hun laten beoordelen. Dat is egocentrisch gedrag zou ik zeggen, je zou het zelfs narcistisch gedrag kunnen noemen.

Index

De invloed van goden

In een ver verleden voordat we goden hadden bedacht om te verklaren hoe de wereld werkte, waren we het slachtoffer van onze omgeving en niet van de goden. Het punt was echter ook dat we zelf verantwoordelijk waren voor wat ons overkwam. Als we tijdens een vloedgolf verdronken, dan was dat onze eigen schuld, hadden we maar beter moeten opletten toen we de

rivier overstaken. Als we tijdens de jacht werden opgegeten door een roofdier, dan was dat onze eigen schuld, hadden we maar beter moeten luisteren naar onze medejagers en hun waarschuwingen. Zo kun je een lange lijst maken van “het was mijn eigen schuld.” Maar het betekende ook dat we de natuur namen zoals zij was. Zij was geweldadig en voorzorgend op hetzelfde moment. Want mijn dood zorgde ervoor dat andere wezens konden leven.

Maar met de uitvinding van externe machten als goden en het verantwoording afleggen aan die externe factor of factoren is er iets veranderd in het gedrag van de mens. Het is namelijk nu niet meer zo dat wij zelf schuldig zijn aan ons eigen leven. We zijn nu verantwoording verschuldigd aan iets buiten ons. Hoe ernstig dit effect is zie je aan het feit dat we niet meer instaat zijn onze eigen waarde te bepalen. Wij hebben anderen nodig om te bepalen of we waardevol zijn. Want we moeten voldoen aan de regels die de goden ons hebben opgelegd. Maar niet alleen vinden we dat we anderen nodig hebben om onze waarde te bepalen, anderen vinden ook dat zij ons mogen veroordelen als we niet aan de regels voldoen.

Index

Waardebepalen

Wat wel duidelijk is, is dat met de uitvinding van de goden de mens het beoordelen en waardebepalen heeft geïnstitutionaliseerd of gereïficeerd. We bepalen namelijk niet meer persoonlijk wat we waard zijn, maar nemen externe normen om te

onze waarde te bepalen. Waar we vroeger dus egoïstisch waren en zelf wel wisten wat we waard waren, daar zijn we tegenwoordig sociaal maar kennen onze waarde alleen nog als anderen ons waarde toekennen.

Index

Egocentrisch effect van goden

Er komt echter door dat sociale aspect van het laten bepalen van onze waarde door anderen echter een egocentrisch effect naar voren. We gaan er namelijk alles aan doen om positief gewaardeerd te worden door onze omgeving of via onze omgeving door onze goden. We gaan gedwongen goed doen om zo in een goed blaadje te komen bij onze goden. We gaan gedwongen regels volgen om zo die beloning in de toekomst, die de goden ons beloofd hebben, veilig te stellen. We zijn niet langer egoïstisch, maar egocentrisch geworden. Want alles in deze wereld draait om ons eigen toekomstige geluk.

Waar goden met hun regels dus blijken bij te dragen aan duidelijkheid over wat is goed gedrag, daar veroorzaken ze met diezelfde regels egocentrisme. Want we zijn niet meer bezig met wat we doen, maar hoe we met wat we doen onze beloning veilig kunnen stellen. Dat is typisch egocentrisch gedrag. Het gaat bij egocentrisch gedrag namelijk niet om wat ik doe, maar hoe ik daar zelf voordeel van heb. Het gedrag is dus niet langer ons uitgangspunt, maar het effect van dat gedrag. Kan ik anderen met mijn gedrag een positief waardeoordeel over mij laten vellen. Zal mijn gedrag positief beoordeeld worden door mijn god.

Index

Altruïstisch of sociaal

Nu zullen velen beweren dat het juist altruïstisch is om de waarde van je gedrag en je eigenwaarde te laten afhangen van het oordeel van anderen. Maar dat is natuurlijk niet zo. Altruïsme houdt in dat ik mijn gedrag en eigenwaarde juist losmaak van het oordeel van anderen. Ik gedraag me op een bepaalde manier omdat dat ten goede komt aan de ander, zonder daar iets voor terug te verwachten. De ander hoeft mij niet leuk of aardig te vinden omdat ik leuk en aardig ben voor de ander.

Dit gedrag om wat we doen en onze eigenwaarde te laten beoordelen door anderen is sociaal egocentrisch gedrag. Want naderhand kunnen we zeggen:

Mijn gedrag was goed, want de mensen om mij heen vonden het goed.

Zelfs al vinden wij zelf dat het gedrag niet goed was, omdat we het met de intentie deden om er zelf beter van te worden. Dan nog moet het goed gedrag zijn, want anderen vonden het goed en hoe kunnen wij het nu beter weten wat goed voor ons is. Helemaal als je bedenkt dat de regels die bepalen of we goed zijn vastgesteld zijn door de goden of een god.

Index

Egocentrische goden

Het feit dat we goden bedacht hebben die ons vervolgens regels hebben gegeven hoe we goed kunnen leven duid dus misschien dus wel aan dat we egocentrischer zijn dan we denken te zijn. Het enige voordeel van de goden en de door hun opgelegde regels is dat we kunnen zeggen dat de regels veel te moeilijk voor ons waren. We zijn tenslotte maar mensen met al onze menselijke fouten en onvolkomenheden.

Maar misschien maakt dat wel duidelijk dat wij die egocentrische goden zijn, want we zijn liever bezig met het zoeken van geluk door waardering van anderen dan onszelf open en eerlijk in ogenschouw te nemen.

Index