Veiligheidsketen methodiek voor veiligheid bij rampen

Wat is de veiligheidsketen?

De veiligheidsketen is een methodiek die ontwikkeld is door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om de rampenbestrijding en veiligheidszorg te professionaliseren.

Vijf stappen om veiligheidszorg inzichtelijk te maken

Door de zorg voor de veiligheid in verschillende stappen op te splitsen, wordt er voor gezorgd dat alle elementen van de veiligheidszorg de aandacht krijgen die nodig is. De veiligheidsketen bestaat uit vijf stappen:

1. proactie
2. preventie
3. preparatie
4. repressie
5. nazorg

Deze stappen volgen elkaar op als een keten, die een circulaire beweging maakt. Als de fase van de nazorg is afgerond, kom je in feite terug in de fase van proactie

Proactie

Procatie is de fase die het meest over het hoofd gezien wordt. Proactie is namelijk gericht op de inrichting van de maatschappij en omgeving. Het gaat hierbij om het voorkomen van structuele onveiligheid . Je kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld de inrichting van een woonwijk. Hoe lopen de wegen, kan je er makkelijk in of uit komen? En als we dan gaan bouwen, is het dan wel zo verstandig om de woonwijk in de bedding van een rivier te bouwen. Procatie is lastig voor mensen, het is namelijk abstract, er heeft zich namelijk nog niks voorgedaan. Maak dan maar eens duidelijk dat het nodig en verstandig is om rekening met veiligheidsaspecten te houden. Het rekening houden met veiligheid in de proactiefase kost vaak ook veel geld, terwijl het voor veel partijen niet meteen duidelijk is wat de uiteindelijke voordelen zijn.

Preventie

Preventie is het nemen van concrete maatregelen tegen gebeurtenissen die kunnen voorkomen en te zorgen dat de schade in dat geval wordt beperkt In deze fase moeten er vaak keuzes worden gemaakt die soms tegengesteld lijken te zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een grendel op een raam of deur. Je zet de grendel erop om gespuis buiten de deur te houden, maar stel er breekt brand uit, dan moet je wel snel naar buiten kunnen komen. Dit zie je vooral bij gebouwen met een publieke functie. De brandweer stelt hele andere eisen dan bijvoorbeeld een verzekeringsmaatschappij. Zie dan maar eens een goede keuze te maken.

Preparatie

Preparatie is het je daadwerkelijk voorbereiden op een gebeurtenis. Wat doe ik als er bijvoorbeeld brand uitbreekt? Preparatie is de fase waarin rampenplannen worden geschreven, waarin oefeningen worden gehouden. Waarin mensen worden voorbereid op hun taak. De spotjes op radio en televisie die ons vertellen wat we moeten doen als de sirene gaat op een ander moment dan op de eerste maandag van de maand om 1200 uur zijn hier een duidelijk voorbeeld van.

Repressie

De repressiefase is de fase waarin het er echt om gaat, er is namelijk iets gebeurd en er moet opgetreden worden. In de repressiefase is er een calamiteit en moet er gezorgd worden dat deze calamiteit bestreden wordt en dat de schade zoveel mogelijk beperkt wordt.

Nazorg

De nazorgfase wordt vaak over het hoofd gezien. De calamiteit is bestreden, het stof is neergedaald, wat nu? De nazorgfase is de fase waarin terug gekeerd wordt naar de normale situatie. Dit betekent niet dat er teruggekeerd wordt naar exact de zelfde situatie als voor de calamiteit. Het kan namelijk blijken dat dingen in het vervolg misschien beter aangepakt kunnen worden. De term nazorg is misschien een beetje verwarrend, als of het alleen maar gaat om het zorg voor de eventuele slachtoffers. Nazorg heeft in dit geval betrekking op alle activiteiten die zich richten op de terugkeer naar de normale situatie. In de nazorgfase is bijvoorbeeld ook ruimte voor evaluatie.

Een circulair proces

De veiligheidsketen is niet echt een trap die wordt afgelopen. Het is meer een cirkelvormig proces, van nazorg weer naar proactie en zo weer verder. Waarbij men hopelijk steeds leert van wat er in het verleden is voorgevallen. Het onderscheid tussen de verschillende fasen is ook niet dogmatisch hard, de fasen lopen in de praktijk in elkaar over. Het vormgeven van de stappen in de veiligheidsketen is echter een hulpmiddel waarmee de veiligheidszorg zichtbaar en inzichtelijk kan worden gemaakt.