Voedingstips bij een chemobehandeling
Chemo en voeding
Naast het artikel over wat chemotherapie is en doet met je lichaam gaan we het nu hebben over de voeding tijdens een chemotherapiebehandeling. Chemo pleegt namelijk een aanslag op je lichaam en dat heeft aanzienlijke gevolgen voor je voedingspatroon. Om deze moeilijke periode toch zo goed mogelijk door te komen, hierbij een pagina vol tips en hulpmiddeltjes.
Chemotherapie en voedingstips
-
Vermijd grote maaltijden zodat uw maag niet overladen wordt. Eet kleine maaltijden, verspreid over de dag.
- Vermijd een lege maag: eet bijvoorbeeld een droog koekje of ontbijtgranen voor u opstaat als u last heeft van ochtendmisselijkheid.
- Gebruik gerechten bij voorkeur op kamertemperatuur of koud. De geuren van warm eten kunnen de misselijkheid verergeren.
- Goed kauwen om de vertering te bevorderen.
- Vermijd geuren die de misselijkheid verergeren: kookgeuren, rook of parfums.
- Bereid maaltijden als u zich goed voelt en vries ze in. Op die manier raakt u snel aan eten als u zich misselijk voelt en hoeft u geen uren in de keuken te staan.
- Ga de eerste 2 uur na het eten niet plat liggen.
- Bij misselijkheid tijdens de toediening: eet best niets meer 2 uur vóór de behandeling.
- Dwing uzelf niet om te eten als het echt niet gaat. Eten moet geen obsessie worden.
- Varieer met nieuwe smaken en recepten: bekende voedingsmiddelen smaken soms minder goed, nieuwigheden kunnen verrassend lekker smaken.
- Als vast voedsel niet gaat, probeer dan dranken zoals soep, sap...
- Probeer te eten met vrienden of familie: alleen eten is niet zo aangenaam. Aan een gezellig gedekte tafel smaakt alles beter.
- Controleer uw gewicht: aan uw gewicht kunt u zien of uw voeding voldoende calorieën levert. Door uzelf regelmatig te wegen, kunt u bijhouden of u afvalt dan wel aankomt. Als u afvalt, is dat een teken dat de ziekte of de behandeling meer energie vraagt. Of misschien bent u ongemerkt minder gaan eten. Dan kan het zinvol zijn om de gebruikelijke voeding aan te vullen met dieetpreparaten of over te gaan op drinkvoeding.
Wat wèl eten?
► Kies voor voedsel dat minder sterk ruikt: geen spruitjes en boerenkool maar bijvoorbeeld een maaltijdsalade.
► Neutrale voeding zoals pasta, rijst of pap veroorzaakt meestal minder tegenzin
► Gebruik meer voedingswaren rijk aan kalium, tenzij anders aangeraden door uw arts. Diarree kan het kaliumgehalte van het lichaam namelijk verlagen. Voedingswaren rijk aan kalium zijn bijvoorbeeld bananen, sinaasappelen, aardappelen, perziken en abrikozen.
Wat juist niet eten?
- Gebruik liever geen zoete of vette voedingswaren.
- Vermijd te kruidige of te hete maaltijden.
- Vermijd vezelrijke voeding omdat hierdoor de diarree en de krampen kunnen verergeren. Voorbeelden van vezelrijke voedingswaren zijn zemelen, bruin brood, granen, groenten, vers en gedroogd fruit, noten en popcorn. Gebruik in de plaats meer vezelarme voedingswaren zoals wit brood, witte rijst of noedels, fruit uit blik, yoghurt, eieren, gebakken aardappelen, kip en vis.
- Vermijd citrusfruit zoals sinaasappel, pompelmoes, kiwi, citroen, mandarijn. Ze kunnen te prikkelend zijn.
Wat drinken?
- Drink liefst niet tijdens het eten.
- Drink ongezoete en niet-koolzuurhoudende dranken.
- Zuigen op een ijsblokje wil ook wel eens helpen tegen de misselijkheid.
- Door elke dag minstens 1,5 à 2 liter te drinken, bij voorkeur water of dranken als cola, appelsap, thee, bouillon, limonade of isotone sportdranken, worden de afvalstoffen sneller uitgescheiden en beter verdund.
- Bij hinderlijke slijmvorming of een plakkerig gevoel in de mond is het prettig om friszure dranken te gebruiken zoals vruchtensap, karnemelk, yoghurtdrank, frisdrank en thee met citroen. Melk en suikerrijke producten lijken een plakkerig gevoel te versterken, maar er wordt niet meer slijm geproduceerd. Sojamelkproducten geven een minder plakkerig gevoel dan gewone melk.
Wat juist niet drinken?
- Tijdens de therapie matigt u best het alcoholverbruik. Alcohol zorgt namelijk voor een extra belasting van de lever. Hierdoor kunnen nevenwerkingen van chemotherapie langer aanhouden.
- Vermijd koffie, thee, alcohol en snoep.
Algemene verzorgingstips tijdens deze periode
♦ Draag losse kleding.
♦ Bij een droge mond kunt u de speekselklieren stimuleren door een suikervrij zuurtje of kauwgom (met xylitol) te gebruiken.
♦ Als u zich misselijk voelt kan diep en traag inademen de misselijkheid verminderen.
♦ Poets uw tanden minstens tweemaal per dag (na het ontbijt en voor u gaat slapen) met een zachte tandenborstel en een fluoridentandpasta.
♦ Smeer uw lippen vier maal per dag dun in met een cacaoboterstift of met lippenzalf. Op die manier ontstaan er minder snel kloofjes.
♦ Als u een gebitprothese draagt, zorg dan voor een goed passende prothese en laat die ’s nachts uit.
♦ Neem geen lange, hete baden.
♦ Draag liever geen contactlenzen tijdens de duur van de chemotherapie. Uw ogen raken dan minder snel geïrriteerd.
♦ Bovendien kunnen sommige cytostatica de lenzen verkleuren.
♦ Hebt u tijdens de behandeling last van branderige ogen, meld dit dat aan de arts. Hij kan u in dat geval oogdruppels voorschrijven.
♦ Slaap meer ‘s nachts en maak tijdens de dag ruimte voor rustpauzes. Als u een baan heeft, kunt u in overleg met uw specialist en de controlerend arts tijdelijk minder of niet werken en na verloop van tijd zo mogelijk uw werkzaamheden weer hervatten.
♦ Beweeg voldoende: lichte fysieke activiteit (wandelen bijvoorbeeld) verlicht vaak de vermoeidheid.
♦ Was uw handen vaak tijdens de dag. Zorg ervoor ze goed te wassen vóór het eten en zowel vóór als na een bezoek aan het toilet.
♦ Vermijd contact met mensen die een besmettelijke ziekte hebben zoals griep, mazelen of waterpokken.
♦ Vermijd ook drukke plaatsen, zoals supermarkten.
♦ Vermijd verwondingen aan de nagelriemen.
♦ Vermijd verwondingen aan de huid. Zorg voor een grondige ontsmetting indien ze zich toch voordoen.
♦ Laat pukkels staan, knijp ze niet uit of krab er niet aan.
♦ Neem elke dag een warm bad of douche (warm, niet heet).