Alles over 1 april

Inleiding

Op zich lijkt 1 april een normale dag te zijn, maar niets is minder waar. Dit is de dag dat iedereen eens goed in de maling mag worden genomen. En niet alleen in Nederland wordt 1 april op deze bijzondere wijze gevierd. In Engeland staat de dag bekend als April Fool’s Day en in Duitsland spreekt men van Narrentag. Maar ook in landen als Frankrijk, België, Rusland, Amerika, Australië en Noord-Afrika worden er onderling grappen uitgehaald op deze dag.

De meeste grappen hebben de insteek om iemand (of grote groepen) in beweging te krijgen voor iets wat niet echt is. Een mooi voorbeeld hiervan is de beeldhouwer Edo van Tetterode. Hij liet in 1962 het gerucht de ronde gaan dat een immens beeld, afkomstig van Paaseiland zou aanspoelen bij Zandvoort. Vele mensen vertrokken naar het strand en zagen inderdaad het beeld liggen. Pas een aantal dagen later gaf Edo aan dat hij zelf het beeld had gemaakt.

Al sinds lange tijd is het als het ware een sport om een zo sterk mogelijke grap te verzinnen en daarmee een groot publiek in mee te krijgen. De media en grote bedrijven verspreiden soms al weken van te voren berichten van ‘groot nieuws’ wat vervolgens op 1 april een grote grap blijkt te zijn. Een van de meest bekende grappen is waarschijnlijk de Heineken Bierpad, een grootschalige grap van Heineken in 2010.

Ontstaan van de 1 april grap

Er zijn veel verschillende gedachten over het ontstaan van de 1 april grap. Hieronder worden een aantal theorieën genoemd.

‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’

Veel Nederlanders geloven dat de inname van Den Briel de oorsprong van de 1 april grap is. Den Briel was in 1572 in de handen van Spanje en de Spaanse landvoogd Alva voerde het bewind. Op 1 april kwamen de watergeuzen in opstand tegen het Spaanse regime en hebben zij de stad ingenomen. Ieder jaar wordt deze geschiedenis nog gevierd in Den Briel op 1 april. De uitspraak ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’ komt hier ook vandaan.

‘Gregoriaanse kalender’

Een andere theorie verwijst naar het wisselen van de kalender. Voor 1582 werd oud en nieuw gevierd van 25 maart tot 1 april. Echter, door het wisselen van de oude kalender naar de gregoriaanse kalender, verplaatste de datum van nieuwjaar naar 1 januari. Sommige mensen hielden zich niet direct aan deze wijziging en vierden nieuwjaarsdag nog steeds op 1 april. Deze mensen werden vervolgens de gek aangestoken door uitgenodigd te worden voor niet-bestaande feesten en dergelijke.

'Of toch een andere theorie?'

De kans dat de 1 april grap daadwerkelijk van een van de bovenstaande theorieën komt is niet waarschijnlijk, aangezien de oudste opgeschreven 1 april grap van het begin van de 16e eeuw afkomstig is. De allereerste grap dateert namelijk uit 1508 en komt uit Frankrijk. De eerste Nederlandstalige grap komt uit België uit het jaartal 1560. De 1 april grap is dus al minimaal meer dan 500 jaar oud.

Het is logischer dat de oorsprong ergens anders ligt, maar waar precies is niet duidelijk. Er worden door sommige historici verbanden gelegd met verschillende oude lachfeesten die in het oude Rome en het verre India gehouden werden, maar andere zien de oorsprong meer in de middeleeuwse carnavalsfeesten. Niemand heeft echter bewijzen voor hun theorieën kunnen vinden.

Nederlandse 1 april grappen door de jaren heen

In de loop der jaren zijn er veel 1 april grappen uitgehaald. Hieronder een aantal grappen die voor het grote publiek zijn bedacht en uitgevoerd. Veelal door de media, aangezien je met behulp van de krant, radio en televisie een extra groot publiek raakt.

1960 - In 1960 werd door het Nederlands Journaal het volgende nieuwsbericht gelezen: “De Toren van Pisa is omgevallen”. Er waren veel mensen die op dit bericht hebben gereageerd, maar het bleek slechts een grap te zijn.

1969 - Wederom een grap van het Nederlands Journaal. Er werd vermeld dat er een grootschalige actie zou worden gehouden op 1 april om ‘zwartkijkers’ tegen te gaan. Met behulp van een scanner zouden controleurs kijken of mensen hun kijk- en luistergeld wel betaalden. Er zou niets tegen deze actie te doen zijn, tenzij je de televisie in aluminiumfolie zou verpakken. Een dag later was al het aluminiumfolie in een paar uren uitverkocht.

1977 - Op 1 april 1977 was het behoorlijk druk bij Katwijk aan Zee. Een krant had namelijk melding gedaan van een ijsberg die op het strand zou aanspoelen. Dit was een 1 april grap die veel mensen op de been heeft gekregen.

1993 - Het Rijksmuseum van Oudheden heeft, tegen alle verwachtingen in, het voor elkaar gekregen om het hart van een mummie weer te laten kloppen. Dit berichte het Jeugdjournaal op 1 april. Veel belangstellenden zijn naar Leiden gegaan om dit met eigen ogen te zien, maar het bleek één grote grap te zijn.

2007 - Een 1 april grap van Gmail. Zij deden de melding dat je e-mails, inclusief de bijlagen, door middel van een simpele klik op de knop, vanaf nu gratis op papier thuisgestuurd kon krijgen. Uiteraard was dit ook een grap.

Conclusie

De daadwerkelijke oorsprong achter de traditie van de grappen op 1 april is nog steeds niet duidelijk. Wel is het overduidelijk dat we het fantastisch vinden om andere mensen voor de gek te houden. Hoe meer, hoe beter. Gebruik daarom deze traditie om elkaar op creatieve wijze te slim af te zijn!