Hoe ontstaan bosbranden
Algemeen
Een bosbrand is de schrik van menig bewoner in en rond bosgebieden. Niet alleen kunnen veel woningen worden vernield, vooral veel dieren vinden de dood en menige plant en boom verbranden. Helaas zijn het niet altijd natuurlijke oorzaken waardoor zo’n enorme brand kan ontstaan.
Bliksem en fire stick farming
Eén van de oorzaken tot het ontstaan van een (enorme) bosbrand kan blikseminslag zijn tijdens een droge periode. Dit komt regelmatig voor in het westen van Amerika. Het “brandseizoen” begint hier al in het voorjaar en de dreiging houdt aan tot de herfst, dus maar liefst een half jaar. Maar ook in Europa kunnen bosbranden enorme afmetingen aannemen, zoals de enorme bosbranden in Portugal in 2005, Spanje 2006 en Griekenland in de zomer van 2007.
In vroeger tijden staken de Indianen heel bewust bossen en graslanden in brand, enkel en alleen om habitat te creëren voor jachtdieren en om landbouwgrond vrij te maken (dit noemt men fire stick farming). In deze natuurlijke vorm van branden overleven heel veel bomen, vooral die met een dikke taaie schors. Bomen zouden namelijk reageren op vuur zoals een roos reageert op het snoeien en toedienen van kunstmest. Er zijn dennenboomsoorten die pas kunnen voortplanten na een bosbrand. Door de hitte van het vuur smelt de harslaag om de dennenappel en dan kunnen de zaden pas loskomen.
Andere brandoorzaken
Naast de blikseminslag of de secuur geplande branden zijn er natuurlijk nog meer oorzaken te bedenken waardoor een bosbrand kan ontstaan, namelijk:
- De vuurliefhebbers, oftewel de pyromanen. Deze zijn vooral in bossen heel gevaarlijk.
- Projectontwikkelaars steken soms wel eens bewust een vuurtje aan, wanneer zij een bepaald stuk grond op het oog hebben.
- Barbecuen, kampvuur of roken in het bos kan (hoe voorzichtig ook) een brand tot gevolg hebben.
- Wrijvingswarmte, de wind laat de takken herhaaldelijk tegen elkaar wrijven.
- Een achtergelaten stukje glas of een lege fles in combinatie met zon werkt als een vergrootglas dat in de zon gehouden wordt om een papiertje in de fik te zetten.
- (Berm)branden kunnen onder andere ontstaan door de vonken die ontstaan tussen de treinwielen en de rails.
Het brandend monster
Een bijvoorbeeld ingeslagen bliksem kan zeer snel omslaan in een beginnende bosbrand. De vegetatie wordt door het vuur omgezet in brandstof. In deze brandende massa ontstaat een mengsel van kool-, waterstof en andere brandbare elementen. Deze reageren met zuurstof waardoor er meer energie vrij komt, een kettingreactie is hierop het gevolg. De lucht rondom het vuur wordt natuurlijk heet, stijgt op en hierdoor kunnen winden ontstaan die het vuur aanwakkeren. Bij een enorm hete bosbrand kan een eigen weersysteem worden gevormd.
Ook kunnen branden zich snel heuvelopwaarts verspreiden, soms wel met 60 km per uur. Bij deze hoge snelheid is het mogelijk dat de brandweer wordt overvallen (en soms zelfs wordt ingesloten) door het snelle oprukkende vuur. Door een combinatie van lage vochtigheidsgraad en hoge temperatuur wordt gras en kreupelhout droger en dus gevaarlijker voor brand.
Toch kan een bosbrand heel noodzakelijk zijn. Doordat de houtkap afneemt, de bosbrandbestrijding steeds beter wordt, ontstaat er steeds meer vegetatie (lees brandbaar materiaal). Een bosbrand kan goed zijn voor het ecologisch evenwicht, namelijk dood hout wordt opgeruimd en voedingstoffen keren terug in de aarde.
Veenbrand
Gevaarlijker dan bosbranden zijn de veenbranden. Deze zijn namelijk alleen te blussen in het beginstadium. Wanneer veen eenmaal in brand staat, grijpt het snel om zich heen, zowel boven als ondergronds. Doven van het vuur is dan bijna onmogelijk, want de grond zal moeten worden doordrenkt met water. Veelal is de hoeveelheid water hiervoor niet aanwezig.