Wat is een CAO precies

Inleiding

Iedereen heeft er weleens van gehoord, maar voor velen is het toch een onduidelijk begrip: de collectieve arbeidsovereenkomst. In dit artikel wordt meer duidelijkheid geboden over de cao in zijn algemeenheid. Er wordt dus niet ingegaan op de inhoud van branchespecifieke cao’s.

Wat is een cao

De afkorting cao staat voor ‘collectieve arbeidsovereenkomst’. In het kort is dit een reeks van afspraken (rechten en plichten) tussen de werkgever en de werknemer. Deze afspraken komen tot stand door middel van overleggen tussen werknemersorganisaties en werkgeversorganisaties. De cao is een aanvulling op de individuele arbeidsovereenkomst (ook wel contract genoemd).

Het woord collectief geeft het al aan. Deze afspraken zijn voor iedereen die onder de betreffende cao aan het werk zijn. Er zijn cao's voor verschillende branches of juist voor specifieke bedrijven. Voorbeelden van branches zijn de gezondheidszorg, bouwfonds, afval en milieu, bibliotheken en defensie. Voorbeelden van specifieke bedrijven zijn Cendris, PostNL en KPN.

Er zijn twee verschillende schrijfmanieren voor de cao. Als de afkorting met hoofdletters wordt geschreven, dan betreft dit meestal een specifieke CAO. Als de afkorting met kleine letters wordt geschreven dan wordt er verwezen naar de cao in het algemeen.

Wat wordt er beschreven in een cao

In elke cao staat duidelijk vermeld voor wie er onder de cao vallen (branche of organisatie). De afspraken betreffen arbeidsvoorwaarden. Hiermee worden onder andere afspraken met betrekking tot contractvormen, salariëring, toeslagen (overwerk en onregelmatige uren), werktijden en opzegtermijnen mee bedoeld. Maar andere zaken, meestal branchespecifiek, kunnen tevens in een cao aan de orde komen.

Er zijn ook arbeidsvoorwaarden die al geregeld zijn in het Burgerlijk Wetboek, te denken valt bijvoorbeeld aan het wettelijk minimumloon. In principe hoeven over deze wettelijke bepalingen geen specifieke afspraken gemaakt te worden in een cao, maar de cao is over het algemeen gunstiger voor de werknemer dan dat de wet voorschrijft. Om terug te komen op het wettelijk minimumloon: in een cao worden meestal hogere salarissen afgesproken dan het wettelijk minimumloon, maar het is niet toegestaan om onder het wettelijk minimum te gaan. Voor de andere afspraken geldt hetzelfde: deze mogen wel gunstiger voor de werknemer zijn, maar nooit onder het wettelijk minimum gaan.

Algemeen verbindend verklaring

Er zijn bedrijven die niet bij een werkgeversorganisatie aangesloten zijn. In principe zijn zij dan ook niet verplicht om zich aan de cao voor hun branche te houden. Toch is dit niet altijd het geval. De minister van SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) kan bepalen dat een cao algemeen verbindend verklaard wordt. Als dat gebeurt dan geldt de cao voor die branche voor alle bedrijven die werkzaam zijn in die branche. Of het bedrijf nu wel of niet lid is van een werkgeversorganisatie. Voor veel branche-cao’s geldt een algemeen verbindend verklaring (AVV).

Wat te doen als er geen cao is

Als er geen cao van kracht is voor de branche of het bedrijf waar je werkzaam bent, dan gelden in principe alleen de regelingen van het Burgerlijk Wetboek. Om toch betere arbeidsvoorwaarden te krijgen is het verstandig om hierover afspraken te maken met je werkgever. Van belang is dan wel dat deze afspraken schriftelijk vastgelegd worden in een individuele arbeidsovereenkomst.

Conclusie

Een cao is een reeks van afspraken die gemaakt zijn tussen werkgeversorganisaties en werknemersorganisaties. De cao bevat in ieder geval afspraken met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden, onder meer salaris en werktijden. Vaak wordt een cao afsloten voor een hele branche, maar een specifiek bedrijf is ook mogelijk. Een cao voor een branche is alleen van toepassing als het bedrijf is aangesloten bij een werkgeversorganisatie of de minister moet de cao algemeen verbindend hebben verklaard. Als er geen cao van toepassing is, zorg er dan voor dat de arbeidsvoorwaarden aan bod komen in de individuele arbeidsovereenkomst.