Waarom nuchter de operatiekamer in

Nuchter de operatiekamer in

Veel mensen zijn misselijk na een operatie omdat ze niet mochten eten en drinken van te voren. Sommige mensen weten dit van zichzelf, en zij zullen de deur daarom ook niet uitstappen zonder een goed ontbijt. Toch worden er geen uitzondering gemaakt. De regel nuchter zijn wordt in de meeste ziekenhuizen erg scherp aangehouden. In dit artikel werd uitgegaan van een geplande operatie. In het geval van een spoedoperatie houdt men er rekening mee dat de patiënt niet nuchter is. Er worden dan andere voorzorgsmaatregelen genomen om levensgevaarlijke risico's zo veel mogelijk te beperken.

Wat is nuchter zijn?

Een volwassen man of vrouw wordt als nuchter beschouwd als hij of zij tenminste 6 uur van tevoren niks meer gegeten en gedronken heeft. Men gaat ervan uit dat de maag dan leeg is. Voor kinderen gelden er andere richtlijnen, dit is afhankelijk van de leeftijd. De 6 uur die aangehouden wordt is een gemiddelde.

Wat is het risico?

Bij patiënten die narcose krijgen (of zouden kunnen krijgen, bijv. in geval dat de plaatselijke verdoving niet goed werkt) vallen de beschermende hoest- en slikreflexen weg. Als de patiënt slaapt krijgt hij/zij iets in de mond om de luchtweg veilig te stellen. De luchtweg is open, en de patiënt ademt zelf of de beademingsmachine neemt het over.

De twee meest gebruikte manieren om de luchtweg veilig te stellen bij narcose zijn de beademingsbuis, en het larynx-masker. De beademingsbuis (tube) wordt een klein stukje in de luchtpijp geschoven en daar op de plaats gehouden. Het larynx-masker wordt achter in de keel, voor de luchtpijp geplaatst. Er wordt altijd gewacht tot men zeker weet dat de patiënt een voldoende diepe narcose heeft alvorens men overgaat tot het plaatsen van de tube of het larynx-masker, en dit is ook heel belangrijk. Het ‘intuberen’ is een erg vervelende en pijnlijke prikkel. Het keelgebied is erg gevoelig. De reflexen zijn normaal gesproken erg sterk. Denk maar aan iets wat ‘verkeerd schiet’, aan de hoestbui die teweeg brengt. En de kokhalsreflex als er maar iets achter in de keel geduwd wordt is dit een onbewuste, hele sterke reflex. En daar zit nou onder andere de kneep.

Tegelijkertijd met het kokhalzen knijpt de maag samen, hierdoor komt de maaginhoud terug naar de mond. Door de narcose zijn de hoest- en slikreflexen weggevallen, en zo stroomt het ontbijt regelrecht de longen in. Dit heet aspiratie. Het is een levensbedreigende situatie. Een diepe narcose is dus nodig om te kunnen intuberen. Maar ook al is de kokhalsreflex bij een voldoende diepe narcose uitgeschakeld, het is nog steeds gevaarlijk om een volle maag te hebben. Aan het uiteinde van de slokdarm, waar deze overgaat naar de maag, bevind zich een sluitspier. Deze voorkomt normaal gesproken dat maaginhoud zomaar terug kan lopen. Door de narcose wordt ook deze stilgelegd.

De operatiepatiënt ligt bij het in slaap gaan vrijwel altijd plat op de rug. Er is dan maar weinig voor nodig om de maaginhoud te laten teruglopen naar de mond. En ook nu zal het weer de longen ingaan. De gedachte is dus; als de maag leeg is, is het risico op aspiratie minder groot. Mocht er toch maaginhoud teruglopen dan is dit puur maagsap. Niet dat het dan géén levensbedreigende situatie is, maar maagsap laat zich beter uit de longen spoelen dan een Engels ontbijt..

Verschillende meningen

Vanaf 6 uur voor de operatie niets meer eten en drinken is wat in het algemeen wordt aanbevolen aan mensen die geopereerd moeten worden. Maar toch hoor je ook steeds meer andere stemmen.

  • Veel anesthesiologen vinden bijvoorbeeld een paar slokjes water geen probleem. De gedachte is dan dat het maagzuur dan in ieder geval ietwat verdund is, mocht het fout gaan.
  • Anderen zouden graag zien dat iedere patiënt voor de operatie een zuurremmer krijgt, zodat het maagzuur minder zuur is, en dus minder schade aan de longen kan toebrengen.

Je hoort ook nog weleens iemand pleiten voor een licht ontbijt, het maagzuur is dan gebonden en zou hierdoor minder schade aan de longen toebrengen. Dit zou ook de mensen helpen die misselijk worden van een lege maag. (Meestal mogen patiënten die ‘s middags geopereerd worden wel een licht ontbijt ‘s ochtends.)

  • Bij grote of langdurige operaties krijgen sommige patiënten van tevoren een soort astronautenvoeding.

Conclusie

De reden dat een operatiepatiënt nuchter moet zijn is uit veiligheidsoogpunt. Er zitten dus nogal wat risico’s aan narcose, en ‘aspiratie’ is daar een voorbeeld van. Als er maaginhoud in de longen komt is dit een levensbedreigende situatie. Een lege maag geeft minder risico’s dan een gevulde maag. Misschien zijn de ongemakken van het nuchter zijn beter te verdragen nu u de werkelijke reden weet?